Κεντρικές ιδέες Θεματικών Ενοτήτων

Εισαγωγή

Η ΘΕ αξιοποιώντας τη σχετική εμπειρία των μαθητών, παρουσιάζει τη στάση, τη συμπεριφορά αλλά και την ανάγκη της μαθητείας, ως ένα παγκόσμιο και διαχρονικό ταξίδι όλων των ανθρώπων. Ο δάσκαλος Ιησούς διδάσκει την αληθινή ζωή, προτείνοντας ή μάλλον ενσαρκώνοντας τον αληθινό δρόμο της ζωής. Όμως η μαθητεία προϋποθέτει την ελευθερία («όστις θέλει…») και συνεπάγεται μια σχέση. Όπως όλοι οι μαθητές, έτσι και οι μαθητές του Χριστού δεν «μαθαίνουν» μόνοι, αλλά συμπορευόμενοι και προσφερόμενοι. Η μαθητεία δεν είναι μια ατομική υπόθεση αλλά ένα προσωπικό γεγονός αλληλοπροσφοράς και συμπόρευσης. Αυτή η σχέση δασκάλου και μαθητή εξετάζεται στη συνέχεια σε πιο διευρυμένο περιβάλλον, μέσα από τη γνωριμία με μεγάλους δασκάλους άλλων θρησκειών.

 

Γενικοί Στόχοι Ενότητας

Οι μαθητές:
α) διερευνούν και επαληθεύουν τη διαχρονική και οικουμενική διάσταση της μαθητείας/διδασκαλίας και διερευνούν τις προσδοκίες τους από τον καλό δάσκαλο
β) αναγνωρίζουν και εξηγούν με παραδείγματα την αξία της επικοινωνίας, της κατανόησης και της πνευματικής καθοδήγησης ως βασικών χαρακτηριστικών της παιδαγωγικής σχέσης
γ) αναγνωρίζουν τον Ιησού ως διδάσκαλο και εντοπίζουν τα χαρακτηριστικά που τον καθιστούν μοναδικό διδάσκαλο
δ) παρουσιάζουν βασικές πτυχές της διδασκαλίας του Ιησού Χριστού, καταγράφουν γνώμες, ιδέες και συναισθήματα και εξηγούν τη διαχρονική τους αξία για τη ζωή και τις σχέσεις των ανθρώπων
ε) εκφέρουν τη γνώμη τους για τη δύναμη και την αποτελεσματικότητα του παραβολικού λόγου
στ) εξετάζουν διδασκαλίες άλλων θρησκειών, διακρίνουν τον ανθρωπιστικό τους χαρακτήρα και φαντάζονται τη σημασία τους για τη ζωή των πιστών.

  Χρόνος: 4 δίωρα  

ΚΕΙΜΕΝΑ

Μαθητεία: ένας παντοτινός δρόμος

  1. Προχωράμε μαζί. Οι δάσκαλοί μας οδηγοί και σύντροφοι 

Κωστής Παλαμάς, Στον Δάσκαλο

Σµίλεψε πάλι, δάσκαλε, ψυχές!

Κι ότι σ’ απόµεινε ακόµη στη ζωή σου,

Μην τ’ αρνηθείς! Θυσίασέ το ως τη στερνή πνοή σου!

Χτισ’ το παλάτι, δάσκαλε σοφέ!

Κι αν λίγη δύναµη µεσ’ το κορµί σου µένει,

Μην κουρασθείς. Είν’ η ψυχή σου ατσαλωµένη.

Θέµελα βάλε τώρα πιο βαθειά,

Ο πόλεµος να µη µπορεί να τα γκρεµίσει.

Σκάψε βαθειά. Τι κι’ αν πολλοί σ’ έχουνε λησµονήσει;

Θα θυµηθούνε κάποτε κι αυτοί

Τα βάρη που κρατάς σαν Άτλαντας στην πλάτη,

Υποµονή! Χτίζε, σοφέ, της κοινωνίας το παλάτι…

Αποφθέγματα για την παιδεία

 

 

  • Η παιδεία είναι δεύτερος ήλιος για τους ανθρώπους (Πλάτων)

  • Αυτοί που δίνουν καλή εκπαίδευση στα παιδιά, πρέπει να τιμώνται περισσότερο από εκείνους που τα γέννησαν, γιατί οι γονείς τους έδωσαν μόνο τη ζωή, οι παιδαγωγοί όμως την ικανότητα να ζουν καλά (Αριστοτέλης)

  • Δώσε στον άνθρωπο ένα ψάρι και θα τον χορτάσεις μια φορά. Μάθε τον να πιάνει ψάρια και θα είναι χορτασμένος σε όλη του τη ζωή (Μαϊμωνίδης)

  • Εκεί που ανοίγει ένα σχολείο, κλείνει μια φυλακή (Βίκτωρ Ουγκώ)

  1. Σχολεία του κόσμου σήμερα

Η UNICEF σε έκθεσή της, η οποία δόθηκε στη δημοσιότητα στις 30/8/2016, υπογραμμίζει: Οι ένοπλες συρράξεις στη Μέση Ανατολή και στη βόρεια Αφρική εμποδίζουν πάνω από 13 εκατομμύρια παιδιά να πάνε σχολείο, καταστρέφοντας τις ελπίδες τους και το μέλλον τους.
Οι επιθέσεις εναντίον σχολικών κτιρίων είναι ένας από τους κύριους λόγους που πολλά παιδιά δεν μπορούν να πάνε σχολείο ενώ πολλά σχολικά κτίρια έχουν μετατραπεί σε καταφύγια εκτοπισμένων οικογενειών ή σε βάσεις αντιμαχόμενων.
Στη Συρία, στο Ιράκ, στην Υεμένη και στη Λιβύη πάνω από 8.850 σχολικά κτίρια είναι αδύνατον να χρησιμοποιηθούν για τους σκοπούς που ανεγέρθηκαν.
Χιλιάδες εκπαιδευτικοί σε όλη την περιοχή έχουν εγκαταλείψει τις θέσεις τους λόγω του φόβου για την ασφάλειά τους, ενώ ο ίδιος λόγος αποτρέπει τους γονείς από το να στέλνουν τα παιδιά τους στο σχολείο.

Ο Θεάνθρωπος ως διδάσκαλος, συνοδοιπόρος και οδηγός

  1. Δίδασκε παντού

Σε πόλεις και χωριά, στις συναγωγές και στον ναό

Ο  Χριστός  δεν έμενε σ’ έναν τόπο. Περιόδευε από πόλη σε πόλη και από χωριό σε χωριό, κηρύττοντας και φέρνοντας το χαρμόσυνο άγγελμα της βασιλείας του Θεού. Μαζί του ήταν και οι δώδεκα μαθητές του, καθώς και μερικές γυναίκες.
Η φήμη του διαδόθηκε σε όλα τα περίχωρα. Δίδασκε στις συναγωγές αλλά και στον ναό των Ιεροσολύμων. Όλοι τον θαύμαζαν και για τον τρόπο που δίδασκε και για όσα έλεγε. Μάλιστα κάποιοι απορούσαν κι έλεγαν:
«Πώς αυτός ξέρει γράμματα, χωρίς να έχει σπουδάσει;»

Λκ 8, 1-2. 4, 15, Ιω 7, 14-15

Πολλαπλασιασμός των άρτων και των ιχθύων

Ο Ιησούς πήγε με τους μαθητές του σε μια έρημη περιοχή κοντά στην πόλη που λεγόταν Βηθσαϊδά. Οι κάτοικοι όμως τους αντιλήφθηκαν και ακολούθησαν τον Ιησού. Όταν άρχισε να σκοτεινιάζει, οι μαθητές ήρθαν στον Ιησού και του είπαν: «Ο τόπος είναι ερημικός, και η ώρα περασμένη. Διώξε τον κόσμο να πάνε στα χωριά για ν’ αγοράσουν τρόφιμα να φάνε».
Τότε ο Ιησούς τους απάντησε: «Δεν υπάρχει λόγος να φύγουν, δώστε τους εσείς να φάνε». Οι μαθητές τού λένε: «Δεν έχουμε εδώ, παρά μόνο πέντε ψωμιά και δυο ψάρια». Ο Ιησούς πρόσταξε τον κόσμο να καθίσει στο χορτάρι, πήρε στα χέρια του τα πέντε ψωμιά και τα δύο ψάρια και τα ευλόγησε. Κατόπιν άρχισε να κόβει τα ψωμιά σε κομμάτια και να τα δίνει στους μαθητές, κι οι μαθητές στο πλήθος. Έπειτα μοίρασε σ’ όλους και τα δύο ψάρια.
Έφαγαν όλοι και χόρτασαν. Μάζεψαν και τα περισσεύματα από τα κομμάτια, δώδεκα κοφίνια γεμάτα. Αυτοί που έφαγαν ήταν πέντε χιλιάδες και επιπλέον οι γυναίκες και τα παιδιά τους.

Από το: Λκ 9, 10-17

«Ανέβηκε στο όρος»

Πολλοί άνθρωποι ακολουθούσαν Ιησού, γιατί ήθελαν να τον δουν και να ακούσουν αυτά που έλεγε για τον Θεό. Κοντά του έβρισκαν γαλήνη και παρηγοριά. Κάποια μέρα ο Ιησούς βλέποντας πάλι μαζεμένο κόσμο γύρω του να λαχταράει να τον ακούσει, ανηφόρισε στην πλαγιά ενός βουνού για να τον βλέπουν και να τον ακούν όλοι καλά και άρχισε να τους μιλάει. Όσα τους είπε είναι γνωστά ως η «Επί του όρους ομιλία».
Να μερικά από όσα τους είπε:
Έχετε ακούσει πως δόθηκε η εντολή: «Ν’ αγαπήσεις τον πλησίον σου και να μισήσεις τον εχθρό σου». Ξεχάστε τώρα τα παλιά. Γιατί Εγώ σας λέω: να αγαπάτε τους εχθρούς σας. Ευχές να δίνετε σε όσους σας δίνουν κατάρες. Να κάνετε καλό σε όσους σας μισούν, και να προσεύχεστε για αυτούς που σας κακομεταχειρίζονται και σας καταδιώκουν. Έτσι θα γίνετε παιδιά του ουράνιου Πατέρα σας, γιατί αυτός ανατέλλει τον ήλιο του για κακούς και για καλούς και στέλνει τη βροχή σε δίκαιους και άδικους…
 Όταν ελεείτε κάποιον να μην το κάνετε μπροστά στους άλλους ανθρώπους με σκοπό να σας επιδοκιμάσουν. Όταν δίνετε ελεημοσύνη ας μην ξέρει ούτε το αριστερό χέρι τι κάνει το δεξί σας…
Μην κρίνετε τους συνανθρώπους σας. Πώς μπορείς και βλέπεις το σκουπιδάκι στο μάτι του αδελφού σου και δε νιώθεις ένα ολόκληρο δοκάρι στο δικό σου μάτι;

Από το Μτ 5-7

  1. Δίδασκε με παραβολές

«Θα μιλήσω με παραβολές, θα πω πράγματα κρυμμένα»

Όλα αυτά τα είπε ο Ιησούς στο πλήθος με παραβολές και δεν τους έλεγε τίποτα χωρίς παραβολή∙ έτσι εκπληρώθηκε αυτό που είπε ο Θεός με το στόμα του προφήτη:
Θα μιλήσω με παραβολές, θα πω πράγματα κρυμμένα από τότε που δημιουργήθηκε ο κόσμος.

Μτ 13, 34-35

Παραβολή του καλού Σαμαρείτη

Ο Ιησούς διηγήθηκε κάποτε μια ιστορία: «Κάποιος άνθρωπος από την Ιερουσαλήμ έκανε μια φορά ένα ταξίδι. Στον δρόμο έτυχε να του επιτεθούν ληστές. Τον χτύπησαν, του πήραν όλα του τα πράγματα και τον παράτησαν στον δρόμο μισοπεθαμένο.
Από κείνο τον δρόμο έτυχε να περάσει κάποιος που ήταν ιερέας στον ναό της Ιερουσαλήμ. Είδα τον τραυματισμένο άνθρωπο, αλλά τον προσπέρασε χωρίς να του δώσει σημασία.
Μετά από αυτόν, πέρασε ένας που εργαζόταν στον ναό. Το ίδιο κι αυτός∙ παρ’ όλο που τον είδε, τον προσπέρασε χωρίς να του δώσει σημασία.
Πέρασε τότε κι ένας από τη Σαμάρεια, ένας Σαμαρείτης. Οι άνθρωποι από την Ιερουσαλήμ δεν συμπαθούσαν τους Σαμαρείτες και τους περιφρονούσαν. Αυτός ο Σαμαρείτης όμως καθώς πλησίασε τον τραυματισμένο, τον είδε και τον σπλαχνίστηκε. Πήγε κοντά του, περιποιήθηκε τις πληγές του και τις έδεσε καλά. Μετά τον ανέβασε στον δικό του ζώο και τον έφερε στο πιο κοντινό πανδοχείο. Τον έβαλε στο κρεβάτι και τον φρόντισε.
Την άλλη μέρα ο Σαμαρείτης έπρεπε να συνεχίσει το ταξίδι του. Έδωσε λοιπόν στον πανδοχέα δύο ασημένια νομίσματα και του είπε: «Φρόντισέ τον, κι ό,τι παραπάνω ξοδέψεις, εγώ όταν ξαναπεράσω θα σε πληρώσω».
Όταν ο Ιησούς τελείωσε την ιστορία αυτή, είπε: «Ας σας γίνει παράδειγμα αυτός ο Σαμαρείτης. Κάντε κι εσείς το ίδιο».

Λουκ. 10, 25-37

Τι είναι οι παραβολές;

Είναι μικρές, φτιαχτές ιστορίες με θέματα παρμένα από την καθημερινή ζωή και τη φύση, που κρύβουν όμως ένα βαθύτερο νόημα. Ήταν και είναι ακόμη ένας συνηθισμένος τρόπος που μιλούν και διδάσκουν οι ανατολίτες. Προκαλούν πάντα ενδιαφέρον στους ακροατές κάθε ηλικίας και τους παρακινούν να σκεφτούν και να καταλάβουν το νόημά τους.
Ο Ιησούς χρησιμοποιούσε παραβολές γιατί έτσι όλοι τον καταλάβαιναν και δύσκολα ξεχνούσαν όσα έλεγε. Το 1/3 περίπου της διδασκαλίας του είναι παραβολές. Άλλες είναι σύντομες (π.χ. του χαμένου προβάτου), ενώ άλλες είναι μεγάλες διηγήσεις (π.χ. του σπλαχνικού πατέρα).

Οι μαθητές του Ιησού Χριστού

 

  1. Η κλήση των μαθητών

«Ακολουθήστε με και θα σας κάνω αλιείς ανθρώπων»

Καθώς ο Ιησούς περπατούσε στην όχθη της λίμνης της Γαλιλαίας, είδε δύο αδέλφια, τον Σίμωνα, που τον έλεγαν και Πέτρο, και τον αδερφό του τον Ανδρέα να ρίχνουν δίχτυα στη λίμνη, γιατί ήταν ψαράδες. «Ακολουθήστε με», τους λέει, «και θα σας κάνω ψαράδες ανθρώπων». Και αυτοί αμέσως άφησαν τα δίχτυα και τον ακολούθησαν.
Προχωρώντας πιο πέρα από εκεί, είδε δύο άλλους αδερφούς, τον Ιάκωβο, γιο του Ζεβεδαίου, και τον αδελφό του τον Ιωάννη. Βρίσκονταν στο ψαροκάικο μαζί με τον πατέρα τους τον Ζεβεδαίο και τακτοποιούσαν τα δίχτυα τους. Τους κάλεσε, και αυτοί άφησαν αμέσως το καΐκι και τον πατέρα τους και τον ακολούθησαν.

Μτ 4, 18-22

 

«Διάλεξε δώδεκα»

Ο Ιησούς διάλεξε δώδεκα, για να είναι μαζί του και να τους στέλνει να κηρύττουν και ακόμη για να έχουν την εξουσία να θεραπεύουν τις ασθένειες. Οι δώδεκα μαθητές του Ιησού ήταν ο Πέτρος, οι γιοι του Ζεβεδαίου Ιάκωβος και Ιωάννης, ο Ανδρέας, ο Φίλιππος, ο Βαρθολομαίος, ο Ματθαίος, ο Θωμάς, ο Ιάκωβος, γιος του Αλφαίου, ο Θαδδαίος, ο Σίμων ο Κανανίτης και ο Ιούδας ο Ισκαριώτης.

Μκ 3, 13-19 

Απόστολος Πέτρος

Απόστολος Ιάκωβος του Ζεβεδαίου

Απόστολος Ιωάννης

Απόστολος Ανδρέας

Απόστολος Φίλιππος

Απόστολος Βαρθολομαίος

Απόστολος Ματθαίος

Απόστολος Θωμάς

Απόστολος Ιάκωβος

Απόστολος Ιούδας ο Θαδδαίος

Απόστολος Σίμων

Απόστολος Ματθίας

  1. Η αποστολή των δώδεκα:

«Μην παίρνετε τίποτε μαζί σας»

Ο Ιησούς έστειλε τους δώδεκα μαθητές του να κηρύττουν τη Βασιλεία του Θεού και να γιατρεύουν τους αρρώστους. «Μην παίρνετε τίποτε μαζί σας για τον δρόμο» τους είπε, «ούτε ραβδί ούτε σακίδιο ούτε φαγητό ούτε χρήματα ούτε διπλά ρούχα». Εκείνοι έφυγαν και περνούσαν ένα ένα τα χωριά, φέρνοντας το χαρμόσυνο μήνυμα και κάνοντας παντού θεραπείες.

Λουκ 9, 3-5

 

Οι αληθινοί μαθητές: «Όποιος από σας θέλει να γίνει πρώτος πρέπει να γίνει δούλος όλων» 

Ενώ ο Ιησούς βάδιζε με τους μαθητές του προς Ιεροσόλυμα τον πλησιάζουν ο Ιάκωβος και ο Ιωάννης οι γιοι του Ζεβεδαίου και του λένε: «Διδάσκαλε, θέλουμε να μας κάνεις τη χάρη που θα σου ζητήσουμε. Όταν θα εγκαταστήσεις τη ένδοξη Βασιλεία σου, βάλε μας να καθίσουμε ο ένας στα δεξιά σου και ο άλλος στα αριστερά σου». Ο Ιησούς τότε τους είπε: «Δεν ξέρετε τι ζητάτε. Πρέπει να ξέρετε ότι όποιος θέλει να είναι πρώτος πρέπει να γίνει δούλος όλων. Γιατί κι εγώ ο ίδιος δεν ήρθα για να με υπηρετήσουν οι άνθρωποι, αλλά για να προσφέρω τη ζωή μου γι’ αυτούς».

Μκ 10.35-45

  1. Η γιορτή της σύναξης των δώδεκα Αποστόλων

Στις 30 Ιουνίου, η Εκκλησία γιορτάζει τους δώδεκα Αποστόλους. Αν και η μνήμη του κάθε Αποστόλου γιορτάζεται ξεχωριστά, τη συγκεκριμένη αυτή μέρα γίνεται υπενθύμιση της ενότητας που είχαν μεταξύ τους όλοι οι απόστολοι, της αγάπης προς τον Χριστό και τους συνανθρώπους τους, καθώς και τους αγώνες που κατέβαλαν για να διαδοθεί παντού το μήνυμά του στη γη.

Σύμφωνα με τον «Συναξαριστή» του Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου, το τέλος της ζωής των Αποστόλων ήταν το εξής:
Οι Πέτρος και Παύλος μαρτύρησαν στη Ρώμη, ο πρώτος με σταυρικό θάνατο με το κεφάλι προς τη γη και ο δεύτερος με αποκεφαλισμό.
Ο Ανδρέας μαρτύρησε στην Πάτρα, σε σταυρό με σχήμα Χ.
Ο Ιάκωβος, ο αδελφός του Ιωάννου, θανατώθηκε, πρώτος από όλους τους Αποστόλους, από τον Ηρώδη τον Αγρίππα με αποκεφαλισμό στα Ιεροσόλυμα.
Ο Ιωάννης ο Ευαγγελιστής εξορίσθηκε στην Πάτμο και τελικά πέθανε στην Έφεσο.
Ο Φίλιππος σταυρώθηκε στην Ιεράπολη της Συρίας.
Ο Θωμάς τρυπήθηκε με ακόντια και λόγχες στην Ινδία.
Ο Βαρθολομαίος σταυρώθηκε στην Ουρβανούπολη της Ινδίας.
Ο Ματθαίος μαρτύρησε με λιθοβολισμό και φωτιά στην Ιεράπολη της Συρίας.
Ο Ιάκωβος ο του Αλφαίου σταυρώθηκε.
Ο Σίμων ο Ζηλωτής και Κανανίτης σταυρώθηκε στη Μαυριτανία της Αφρικής.
Ο Ιούδας ο Θαδδαίος θανατώθηκε με τόξα στη Μεσοποταμία κρεμασμένος σ’ ένα δέντρο.
Τέλος, ο Ματθίας, που πήρε τη θέση του Ιούδα, πέθανε από βασανιστήρια στην Αιθιοπία.

Aποφθέγματα διδασκάλων από τις θρησκείες του κόσμου

 

  1. Μωάμεθ

«Μη βαδίζεις με αλαζονεία πάνω στη γη, καθώς ούτε να την κόψεις στα δύο μπορείς ούτε να φτάσεις το ύψος των βουνών της».

 

  1. Βούδας

«Ζήσε τη ζωή σου με τον ίδιο τρόπο που θα ήθελες τα παιδιά σου να ζήσουν τη δική τους».
«Το να κρατάς θυμό είναι σαν να αρπάζεις ένα αναμμένο κάρβουνο για να το πετάξεις σε κάποιον. Αυτός που καίγεται είσαι εσύ».

 

  1. Λάο Τσε

«Ένα ταξίδι χιλίων χιλιομέτρων αρχίζει με ένα βήμα».
«Το να αγαπιέσαι πολύ από κάποιον σου δίνει δύναμη, ενώ αγαπάς πολύ κάποιον σου δίνει θάρρος».

Χρήσιμες Συνδέσεις

  • Αρνός, εδώ.
  • Αναστάσιος Μελιόπουλος, εδώ.