Ψηφιακό Σχολείο

Συνδέσεις

Γραμματικό φαινόμενο

Παραγωγή Γραπτού Λόγου

Ασκήσεις

Άσκηση 3. σελ.81

Ασία

Αϊνού

Φυλή περίπου 20.000 ατόμων, που κατοικούν στα νησιά Χοκάιντο, Σαχαλίνη και Κουρίλες. Φυλετικά ανήκουν στους ευρωπίδες, δεν έχουν την πτυχή στα βλέφαρα, χαρακτηριστικό γνώρισμα της κίτρινης φυλής και έχουν έθιμα αρκετά πρωτόγονα, όταν συγκρίνονται προπάντων με τους μογγολικούς λαούς που ζουν στις γειτονικές περιοχές και με τους οποίους δεν τους συνδέει κανένα σωματικό χαρακτηριστικό.
Η ύπαρξη αυτής της νησίδας των ευρωπιδών μέσα στην απέραντη θάλασσα των Μογγόλων εξηγείται από το ότι οι Α. είναι οι τελευταίοι απόγονοι ενός λαού που κατά τη νεολιθική εποχή κατοικούσε σε ολόκληρη την Ιαπωνία? όμως από τους προϊστορικούς ακόμα χρόνους, καθώς πιεζόταν από τα μογγολικά φύλα που είχαν ξεχυθεί από το κέντρο της Ασίας, ζητούσε καταφύγιο όλο και βορειότερα, ενώ περιοριζόταν συνεχώς σε αριθμό και σε έκταση, για να φτάσει τελικά, με την άφιξη των Κοζάκων τον 18ο αι., στις σημερινές του διαστάσεις.
Μικρόσωμοι και δολιχοκέφαλοι, οι Α. έχουν άφθονο τρίχωμα, ζουν το καλοκαίρι σε καλύβες και τον χειμώνα σε ημιυπόγειες κατοικίες, φορούν ρούχα από φυτικές ίνες, που διακοσμούνται με λεπτοδουλεμένα και πολύπλοκα γεωμετρικά σχέδια, ενώ τον χειμώνα προστατεύονται από το κρύο με δέρματα σκύλων. Οι άντρες ασχολούνται με το κυνήγι. Πατροπαράδοτα όπλα τους είναι το τόξο και το ρόπαλο? τα μόνα σιδερένια που ξέρουν προέρχονται από τους γείτονές τους Ιάπωνες. Οι γυναίκες ασχολούνται με τη συλλογή καρπών και στοιχειωδώς με τη γεωργία. Κατά τα έθιμα, ο άντρας πρέπει να παντρεύεται την κόρη του θείου από τη μητέρα του, όμως απαγορεύεται ο γάμος δύο αδελφών με δύο αδελφές. Η θρησκεία τους αποδίδει μεγάλη σημασία στην αρκούδα? κάθε οικογένεια τρέφει αρκούδες. Οι Α. έχουν πλούσιους λαϊκούς μύθους και παραδόσεις.
( πηγή: δομή, ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια )

Α΄ Ομάδα

Αϊνού

Ιθαγενής λαός της Α. Ασίας, που κατοικεί κυρίως στα νησιά: Χοκάιντο, Σαχαλίνη και Κουρίλες. Φυλετικά ανήκει στους Ευρωπίδες. Είναι κοντοί στο ανάστημα με ανοιχτόχρωμο δέρμα, άφθονο τρίχωμα και στρογγυλά μάτια. Ο τρόπος ζωής τους έχει μείνει ανεπηρέαστος από το σύγχρονο πολιτισμό. Το καλοκαίρι ζουν σε καλύβες, ενώ το χειμώνα σε υπόγεια σπίτια. Ασχολούνται κυρίως με την καλλιέργεια του ρυζιού, του κεχριού, με το κυνήγι και το ψάρεμα. Η γλώσσα που μιλούν δεν έχει συγγένεια με καμία γνωστή. Δεν έχουν γραφή, αλλά οι παραδόσεις και οι μύθοι τους μεταδίδονται προφορικά από γενιά σε γενιά. Λατρεύουν την αρκούδα που την εκτρέφουν με ιδιαίτερη φροντίδα και τη θυσιάζουν σε παραδοσιακές ιεροτελεστίες. Οι περισσότεροι από τους ειδικούς ερευνητές πιστεύουν ότι οι Αϊνού είναι οι τελευταίοι απόγονοι ενός λαού που κατοικούσε στην Ιαπωνία, κατά τη νεολιθική εποχή. Κατά τους προϊστορικούς όμως χρόνους, κάτω από την πίεση των μογγολικών φυλών, ο πληθυσμός τους μειώθηκε σημαντικά. Με την εμφάνιση των Κοζάκων στην περιοχή, ο πληθυσμός μειώθηκε ακόμα περισσότερο, έτσι σε μία πρόσφατη απογραφή, μόλις έφταναν τις 15.000. σήμερα έχουν αφομοιωθεί με τους Ιάπωνες.
( Επιστήμη και ζωή, 1ος τόμος, σελ. 290 )

Αμερική

Απάτσι ή Απάχες

(Apaches). Αυτόχθονες της Bόρειας Αμερικής που κατοικούσαν, πριν από την κατάκτηση των λευκών, στις περιοχές που είναι σήμερα γνωστές ως Αριζόνα και Νιου Μέξικο, και ακόμα στο δυτικό Τέξας, στο βορειοδυτικό Μεξικό και σε μια μικρή περιοχή του νότιου Κολοράντο. Λαοί φιλελεύθεροι, απειθάρχητοι και πολεμικοί, αντιστάθηκαν με πάθος στην κατάληψη των εδαφών τους από τους Ευρωπαίους αποίκους, με αποτέλεσμα να αποδεκατιστούν από τους Βορειοαμερικανούς, ιδιαίτερα κατά τις άγριες σφαγές του 1862, του 1869 και του 1871, από τους στρατηγούς Κάρλετον και Ορντ. Το 1880, οι Α. επαναστάτησαν και κατέφυγαν στο Μεξικό, αλλά και από εκεί διωγμένοι αναγκάστηκαν να επιστρέψουν στη Βόρεια Αμερική και να εγκατασταθούν στις περιοχές που τους παραχώρησε η κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών. Στον 20ό αι., πολλοί Α. εγκαταστάθηκαν σε καταυλισμούς στην Αριζόνα και το Νιου Μέξικο.
Οι πρώτοι Α. εγκαταστάθηκαν στις περιοχές αυτές το 1100 και οι κυριότερες φυλές τους ήταν οι Ναβάχο, οι Μεσκαλέρο, οι Τσιρικάουα και οι Κιόουα. Υπήρξαν εξαιρετικοί κυνηγοί και ιππείς και χειρίζονταν τα όπλα με εκπληκτική?δεξιοτεχνία. Ήταν πολύγαμοι και ανήκαν στην οικογένεια των Ινδιάνων Αθαμπάσκαν. H θρησκεία τους ήταν πρωτόγονη και απλή. Η ανώτατη ύπαρξη ονομαζόταν Αρχηγός του Ουρανού, αλλά επειδή απαξιούσε να ασχοληθεί με τα εγκόσμια δεν του προσέφεραν καμιά λατρεία, ενώ αντίθετα λάτρευαν το Κακό Πνεύμα, που πίστευαν ότι είναι παντοδύναμο και σε αυτό οφείλεται κάθε καλό και κακό. Οι Α. πήραν το όνομά τους από τη φυλή Γιούμα (στη γλώσσα τους σημαίνει κακό σκυλί, για τη μεγάλη της αγριότητα). Οι ίδιοι ονόμαζαν τους εαυτούς τους σισίντι, δηλαδή άντρες του δάσους. Ο πιο ονομαστός από τους Α. είναι βέβαια ο περίφημος Τζερόνιμο, με τον ιστορικό λόγο του για την οριστική κυριαρχία των λευκών στα εδάφη των Α. και τις επιπτώσεις της.
Σήμερα, έχουν απομείνει περίπου 50.000 Α. που ζουν στην Αριζόνα και στο Νιου Μέξικο, διατηρώντας αρκετές παραδοσιακές συνήθειές τους. Το 1995, μετά από έντονες διαβουλεύσεις, συμφώνησαν για τη δημιουργία μιας εγκατάστασης πυρηνικών αποβλήτων στις περιοχές τους στο Νιου Μέξικο.
( πηγή: δομή, ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια )

Β΄ Ομάδα

ΙΝΔΙΑΝΟΙ

Το όνομα αυτό δόθηκε στους λαούς που κατοικούσαν στην αμερικάνικη ήπειρο, όταν έφτασαν εκεί οι Ευρωπαίοι το 15ο και 16ο αιώνα. Οι Ισπανοί του ονόμαζαν Indios και οι Άγγλοι Indians. Τους είπαν επίσης και ερυθρόδερμους, γιατί είχαν το πρόσωπό τους βαμμένο ερυθρό.
Ανθρωπολογικά ανήκουν στην Αμερικάνικη φυλή, η οποία περιλαμβάνεται στη μεγαλύτερη, την ασιατοαμερικάνικη ή μογγολική φυλή.
Την περίοδο της ανακάλυψης της Αμερικής, οι ινδιάνοι, βρίσκονταν σε διάφορα στάδια κοινωνικής, οικονομικής και πολιτιστικής ανάπτυξης. Στη βόρεια Αμερική κύρια απασχόλησή τους ήταν το κυνήγι ελαφιού. Στα λιβάδια κυνηγούσαν βίσωνες, στην πάμπα άγρια λάμα. Στη γη του πυρός ασχολούνταν με την αλιεία και τη συλλογή καρπών. Στις δυτικές ακτές της βόρειας Αμερικής συνδύαζαν το κυνήγι, το ψάρεμα και την συλλογή καρπών. Μόνιμα εγκαταστημένοι γεωργοί ήταν οι ινδιάνοι των Μεγάλων Λιμνών, όπως και των δασών της Νότιας Αμερικής. Είχαν φτάσει σε υψηλό επίπεδο ανάπτυξης. Στη γεωργία χρησιμοποιούσαν την τεχνητή άρδευση. Έχτιζαν μεγάλες πόλεις, επεξεργαζόταν το χαλκό και τον ορείχαλκο, γνώριζαν τη γραφή κ. λ. π. Μεγάλες φυλές ινδιάνων ήταν οι Μάγιας, οι Ατζέκοι, οι Τσίμτσα, οι Ίνκας, οι Κέτσομακαι οι Αιμόρα.
Οι Ευρωπαίοι αργότερα κατάστρεψαν τον πολιτισμό των Ινδιάνων και ακολούθησαν πολιτική διώξεων και εξόντωσής τους. Ολόκληρες φυλές εξοντώθηκαν και εξαφανίστηκαν.
Περισσότερες πηγές: περιοδικό National Geographic Αύγουστος 2003 ( Φυλές Αμαζονίου, Πόλη των Μάγια )
National Geographic Σεπτέμβριος 2004 ( Ινδιάνοι της Βόρειας Αμερικής )

Αυστραλία

Αυστραλιανή φυλή ( Aboriginal )

Ανθρώπινη ομάδα, η οποία χαρακτηρίζεται από το μαυριδερό χρώμα της επιδερμίδας της, το δασύ τρίχωμα του σώματος και τα κυματιστά ή σγουρά μαλλιά. Οι Αυστραλιανοί είναι υπερβολικά δολιχοκέφαλοι (κεφαλικός δείκτης 73)? η μύτη τους είναι πλατιά και το πρόσωπο παρουσιάζει προγναθισμό. Παρόλο που το κρανίο εμφανίζεται χοντροφτιαγμένο και πρωτόγονο, το σώμα αντίθετα είναι στο σύνολό του ανάλαφρο και καλοφτιαγμένο. Από την άποψη του πολιτισμού, οι Αυστραλιανοί, βρίσκονται σε επίπεδο αρκετά πρωτόγονο, δεν γνωρίζουν καμιά μορφή αγροτικής καλλιέργειας και για τον λόγο αυτόν εξοικονομούν τα μέσα συντήρησής τους με το κυνήγι και τη συλλογή φυτών. Το κυνήγι, με το οποίο ασχολούνται οι άντρες, γίνεται με δόρατα και βέλη που η ξύλινη άκρη τους σκληραίνεται στη φωτιά και ενισχύεται με μια αιχμή από πυριτόλιθο, με πέτρινα τσεκούρια στερεωμένα με ρετσίνι σε μια ξύλινη λαβή. Τυπικό όπλο των Αυστραλιανών είναι το μπούμερανγκ, το οποίο δεν έχει ντόπια προέλευση, γιατί το βρίσκουμε διαδεδομένο σε πολλούς προϊστορικούς πολιτισμούς της Αφρικής και της ίδιας της Ευρώπης. Η συλλογή φυτών είναι εργασία των γυναικών και των παιδιών και γίνεται με ένα μυτερό μπαστούνι, που χρησιμεύει για την εξαγωγή ριζών και βολβών. Η κοινωνική οργάνωση έχει ως βάση την πατριά, που αποτελείται από την ένωση μερικών οικογενειών με κοινή καταγωγή? δύο ή περισσότερες πατριές αποτελούν τη φυλή. Έχοντας κύρια απασχόληση το κυνήγι και τη συλλογή φυτών, οι Αυστραλιανοί είναι νομάδες και γι’ αυτό σπάνια κατασκευάζουν πρωτόγονες καλύβες σε σχήμα θόλου, ενώ συχνά περιορίζονται σε απλά καταφύγια. Οι φυλές συγκεντρώνονται σε ορισμένες μαγικοθρησκευτικές επετείους, κατά τη διάρκεια των οποίων εκτελούνται χοροί ή κορόμπορι στους οποίους μετέχουν χορευτές στολισμένοι με περίπλοκες ζωγραφιές στο σώμα και παράξενες κομμώσεις.
( πηγή: δομή, ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια )

Δ΄ Ομάδα

Οι Ιθαγενείς της Αυστραλίας

Οι παλαιότεροι κάτοικοι της Αυστραλίας είναι οι ιθαγενείς Αβορίγινες, οι οποίοι σήμερα αποτελούν ένα πολύ μικρό τμήμα του πληθυσμού και κατοικούν κυρίως στη Νέα Νότια Ουαλία και το Κουίνσλαντ, τη Δυτική Αυστραλία και τη Βόρεια περιοχή. Έχουν μέτριο ανάστημα, σκούρο δέρμα με πυκνό τρίχωμα, σκούρα, σγουρά – συνήθως – μαλλιά, πλατιά μύτη και στενό κεφάλι ( δολιχοκέφαλοι ).
Πριν φτάσουν στην Αυστραλία οι Ευρωπαίοι, ζούσαν αποκλειστικά από το κυνήγι, το ψάρεμα και τη συλλογή καρπών, απομονωμένοι από τους άλλους λαούς. Κυνηγούσαν με τόξα και χρησιμοποιούσαν επίσης ως όπλο το μπούμερανγκ. Όταν άρχισαν να φτάνουν από τον 18ο αιώνα οι πρώτοι Ευρωπαίοι άποικοι και να προωθούν τις εγκαταστάσεις τους, κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα σ’ ολόκληρη σχεδόν τη νέα ήπειρο, η κοινωνία των Αβορίγινων σταδιακά αποσυντέθηκε και ο πληθυσμός τους μειώθηκε σημαντικά.
Η πολιτιστική παράδοση των ιθαγενών Αβορίγινων είναι πλούσια. Η πολιτιστική τους παραγωγή περιλαμβάνει προφορικούς μύθους, ιστορίες με θρησκευτικά περιεχόμενα, τελετουργικούς χορούς και τραγούδια κ. α.
Αξιοσημείωτες είναι οι βραχογραφίες που βρέθηκαν σε σπήλαια και οι ζωγραφιές τους σε ξύλα και άλλα παραδοσιακά μοτίβα. Από την εποχή του πρώτου αποικισμού, η τέχνη τους παρακμάζει καθώς υφίστανται σκληρή μεταχείριση από τους λευκούς αποίκους, όμως από τα μέσα του 20ου αιώνα, η τέχνη τους αναβίωσε και συνέχισε να αναπτύσσεται καθώς πολλοί Αβοριγίνες καλλιτέχνες εξακολουθούν να δημιουργούν έργα με παραδοσιακά μοτίβα, αν και πολλοί απ’ αυτούς χρησιμοποιούν και σύγχρονα υλικά. Όπως ακρυλικά χρώματα.

Αφρική

Πυγμαίοι

Λαοί της Αφρικής που κατοικούν κατά μικρές ομάδες, στις πιο απρόσιτες ζώνες των ισημερινών δασών της κεντρικής Αφρικής από την Γκαμπόν και το Καμερούν έως την Ουγκάντα, τη Ρουάντα και το Μπουρούντι.
Αν και μερικοί ανθρωπολόγοι θεωρούν ότι οι Π. ανήκουν σε έναν κορμό νεγροειδών, υπάρχει αξιόλογη ποικιλία μορφών? εξάλλου, τα ιδιόμορφα χαρακτηριστικά τους τους διαφοροποιούν καθαρά από τους νεγροειδείς και από τις άλλες μεγάλες ανθρώπινες ομάδες. Είναι πάντως δυνατόν να καθοριστούν μερικά χαρακτηριστικά κοινά σε όλους τους Π., τους οποίους μερικοί επιστήμονες χαρακτηρίζουν εσφαλμένα με το όνομα νεγρίλλοι (μικροί νέγροι): με τους νέγρους έχουν πραγματικά κοινό μόνο το καφέ σκούρο (και μερικές φορές κοκκινωπό) χρώμα του δέρματος. Σήμερα οι ανθρωπολόγοι προσπαθούν να υποδιαιρέσουν τους Π. σε δύο ξεχωριστές φυλές: τη φυλή Μπαμπούτι και τη φυλή Μπαμπίνγκα. Οι φυλές αυτές έχουν κοινά το χρώμα του δέρματος, το αρκετά μικρό ανάστημα (κατά μέσο όρο 150 εκ.), το αρκετά άφθονο τρίχωμα, τα κατσαρά μαλλιά, το μεγάλο κεφάλι, στρογγυλωπό και μέσου πλάτους. Οι δύο φυλές παρουσιάζουν επίσης τη μύτη πεπλατυσμένη και ευρεία, με ρουθούνια που προεξέχουν σχεδόν ως την άκρη (γι’ αυτό η μύτη φαίνεται, κατά συνέπεια, τρίλοβη) και χείλη στενά.
Οι Μπαμπίνγκα διακρίνονται από τους Μπαμπούτι από το ελαφρά ψηλότερο ανάστημα (μέσος όρος 152 εκ.), το πλατύτερο κρανίο και τη λιγότερο πεπλατυσμένη μύτη.
Οι Π. είναι από τους αρχαιότερους κατοίκους της Αφρικής? η κυριαρχία τους εκτεινόταν κάποτε σε όλη την ισημερινή και κεντρική Αφρική και ίσως συνδέονται με τους λαούς χαμηλού αναστήματος της νότιας Ασίας (πυγμοειδείς). Η ιδιαίτερη εξειδίκευση των Π., που καθορίζεται από την προσαρμογή, εξηγεί κατά ένα μέρος τον πολιτισμό τους, που είναι πάρα πολύ απλός. Η διατροφή βασίζεται κυρίως στις ατομικές συλλογές, κυνήγι και αλιεία. Οι κατοικίες αποτελούνται από πλεκτά κλαδιά? τα ρούχα τους δεν είναι παρά ένα περίζωμα. Τα στολίσματα και τα μουσικά όργανα είναι σχεδόν άγνωστα. Στην κοινωνική ζωή παρατηρείται επίσης μεγάλη απλότητα, η οικογένεια είναι μονογαμική με ισότητα δικαιωμάτων άντρα και γυναίκας και από πνευματική άποψη υπάρχει ένας στοιχειώδης μονοθεϊσμός. Αξιοσημείωτο είναι ότι οι Π. έχουν ηπιότατα έθιμα και δε γνωρίζουν ούτε τον πόλεμο. Λείπουν αρχηγοί και ιεραρχική διάρθρωση. Πλούσια είναι η προφορική φιλολογία τους (θρύλοι, μύθοι, τραγούδια, παραδόσεις) που χρονολογείται από τους αρχαιότατους χρόνους. Μόνο κατά ένα μέρος έχουν αφομοιώσει έθιμα των νέγρων, ενώ είναι απόλυτα αδιάφοροι για τον σύγχρονο πολιτισμό, εφόσον το περιβάλλον των δασών είναι επαρκές για τις στοιχειώδεις ανάγκες τους.
( πηγή: δομή, ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια )

Γ΄ Ομάδα

Πυγμαίοι

Οι σημαντικότερες φυλές της Αφρικής είναι : οι Γιακά, Μπαγιάκα, Μαγιακάλα, Γιορούπα, Γκάλα, Γκαμπόνοι, Γκάντα, Μπαγκάντα, Γκόγκο και οι Πυγμαίοι.
Βραχύσωμα φύλα της Αφρικής, στα οποία ανήκουν στη φυλή των Πυγμαίδων και αποτελούν ιδιαίτερο φυλετικό τύπο. Ζουν κυρίως στα δάση του Ισημερινού και ο αριθμός τους φτάνει τις 120.000. Είναι χωρισμένοι σε τρεις ομάδες: στους Πυγμαίους του Δάσους, οι οποίοι κατοικούν στα ανατολικά του πρώην Βελγικού Κονγκό, τους Πυγμαίους του Κέντρου, στα δυτικά του πρώην Βελγικού Κονγκό και τους Πυγμαίους της Δύσεως, οι ποίοι κατοικούν στο Καμερούν και στην Γκαμπόν. Οι Πυγμαίοι έχουν μικρό ανάστημα, γύρω στο 1,50μ. είναι μεσοκέφαλοι και ζουν ομαδικά στις ρίζες των μεγάλων δέντρων. Οι κοινότητές τους αποτελούνται από ημικυκλικές μικρές καλύβες, που τις φτιάχνουν οι γυναίκες των Πυγμαίων. Οι γυναίκες ασχολούνται με την αλιεία και το μάζεμα των καρπών, ενώ οι άντρες ασχολούνται με το κυνήγι ελεφάντων, πιθήκων και αντιλοπών με τελείως πρωτόγονα μέσα. Οι Πυγμαίοι τρώνε συνήθως τους καρπούς των δέντρων και μυρίζουν πάντα τη τροφή που δοκιμάζουν.
Περισσότερες πηγές: περιοδικό National Geographic Σεπτέμβριος 2005 ( Πυγμαίοι )

Δείτε επιπλέον