ΚΕΙΜΕΝΑ

Όλοι κάνουμε λάθη

Όλοι μας στην καθημερινή μας ζωή, ακόμα κι όταν δεν το θέλουμε, κάνουμε λάθη. Λάθη που πληγώνουν τους διπλανούς μας και τους απομακρύνουν από κοντά μας. Κάποιες φορές αυτά τα λάθη μπορεί να είναι πολύ μεγάλα και να οδηγούν σε καταστροφές.
Ωστόσο πάντα μπορούμε να διορθώσουμε τα λάθη μας. Χρειάζεται όμως να τα αναγνωρίσουμε και να τα καταλάβουμε. Να συναισθανθούμε τις συνέπειές τους και να θελήσουμε βαθιά απ’ την καρδιά μας να αλλάξουμε. Δηλαδή να μετανιώσουμε. Κι ακόμη παραπέρα, να ζητήσουμε συγνώμη απ’ αυτούς που πληγώσαμε και να αλλάξουμε συμπεριφορά.

Ζητώντας συχώρεση / δίνοντας συχώρεση

Από τις σκέψεις ενός δολοφόνου πριν παραδοθεί στις αρχές

Είχε θυμηθεί ξαφνικά τα λόγια της Σόνιας – «πήγαινε στο σταυροδρόμι, προσκύνησε τους ανθρώπους, φίλησε τη γη, γιατί αμάρτησες κι απέναντι σ’ αυτήν, και πες φωναχτά σ’ όλο τον κόσμο: Είμαι φονιάς».

Φ. Ντοστογιέφσκυ, Έγκλημα και Τιμωρία

Από μια ομιλία του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, που αγωνίστηκε για τα δικαιώματα των μαύρων και την ειρήνη και δολοφονήθηκε στα 39 του χρόνια:

«Καμιά συμβουλή του Χριστού δεν υπήρξε πιθανώς πιο δύσκολη στο να την ακολουθήσει κανείς από την εντολή ν’ αγαπάτε τους εχθρούς σας […] Με ποιον τρόπο να αγαπούμε τους εχθρούς μας;

Στην αρχή πρέπει να αναπτύξουμε και να διατηρήσουμε τη δυνατότητα της συγνώμης. Εκείνος που είναι ανίκανος να συγχωρεί είναι ανίκανος και ν’ αγαπά. Είναι αδύνατο και ν’ αρχίσει κανείς να αγαπά τους εχθρούς του χωρίς να έχει πρώτα αποδεχτεί την ανάγκη, την ακατάπαυστα ανανεούμενη, να συγχωρεί εκείνους που τον κακομεταχειρίζονται και τον αδικούν […]

Ο ένοχος μπορεί να ζητήσει συγνώμη. Δικαιούται να επιστρέψει στο σπίτι του, με την καρδιά του να τη δονεί η επιθυμία της συγνώμης, καθώς ο άσωτος γιος που περιπλανήθηκε σε κάποιο κακοτράχαλο δρόμο. Αλλά μονάχα ο άνθρωπος που κακόπαθε, ο πατέρας που τον ξανασυναντά γεμάτο αγάπη στο σπίτι, μπορεί να του προσφέρει τη συγνώμη του και να τον περιβάλλει με τη θερμότητά της.

Συγχωρώ δε σημαίνει πως ξεχνώ εκείνο που έγινε ή πως τοποθετώ μια ψεύτικη επιγραφή πάνω σε μια κατακριτέα πράξη. Συγχωρώ σημαίνει περισσότερο πως η πράξη αυτή έπαυσε να αποτελεί εμπόδιο στις σχέσεις. […]

Λογαριάζω τον εαυτό μου ευτυχισμένο γιατί ο Θεός που λατρεύουμε έχει ταυτόχρονα πνεύμα σταθερό και τρυφερή καρδιά. […] Τον έχουμε συμπαραστάτη στους αγώνες μας. Μας αναζητά μέσα στο σκοτάδι, υποφέρει μαζί μας και για μας, στην τραγική μοίρα των ασώτων που μας έλαχε.»

Μ. Λ. Κινγκ, Η δύναμη της αγάπης

Μετάνοια και συγχώρηση στη βιβλική εμπειρία

1. Η συντριβή του Δαβίδ 

Το αμάρτημα του Δαβίδ

Όταν ήταν βασιλιάς ο Δαβίδ έπεσε σε ένα βαρύ αμάρτημα. Ένα απόγευμα, από το βασιλικό του δωμάτιο είδε μια πολύ όμορφη γυναίκα που έκανε το λουτρό της. Αμέσως έστειλε και ζήτησε πληροφορίες για αυτή τη γυναίκα. Του είπαν, λοιπόν, ότι αυτή είναι η Βηρσαβεέ, γυναίκα του Ουρία του Χετταίου.

Ο Δαβίδ, τυφλωμένος από την ομορφιά της, έστειλε τον Ουρία σε μια επικίνδυνη αποστολή για να σκοτωθεί. Όταν η Βηρσαβεέ έμαθε ότι σκοτώθηκε ο άντρας της, τον πένθησε και τον θρήνησε. Όταν πέρασε το πένθος, ο Δαβίδ έστειλε και την πήρε στο παλάτι κι έγινε γυναίκα του.

Τότε ήρθε στο παλάτι του Δαβίδ ο προφήτης Νάθαν, ο οποίος για να τον κάνει να νιώσει το λάθος του, του είπε μια ιστορία: «Κάποτε, βασιλιά μου, ήταν ένας πλούσιος άρχοντας μ’ αμέτρητα κοπάδια. Όταν έτυχε να φιλοξενήσει έναν άλλο άρχοντα, διέταξε κι έσφαξαν το μοναδικό αρνί που είχε ο φτωχός γείτονάς του. Λυπήθηκε να σφάξει ένα από τα δικά του».

«Αν βρίσκεται στο βασίλειό μου ο άδικος αυτός, πρέπει να τιμωρηθεί σκληρά!» είπε ο Δαβίδ. «Είσαι εσύ, βασιλιά μου!» του είπε ο Νάθαν και του θύμισε το αμάρτημά του.

Ο Δαβίδ μετάνιωσε πικρά για την πράξη του και ζήτησε τη συχώρεση του Θεού. Καρπός της μετάνοιας του Δαβίδ είναι ο πεντηκοστός Ψαλμός.

 Βασ Β΄ 11, 2-8 & 14-26 & 12, 1-7 & 13

«Ελέησόν με ο Θεός»

Σπλαχνίσου με, Θεέ, μες στην αγάπη σου∙

μες στην αμέτρητη ευσπλαχνία σου

συγχώρησε τα ανομήματά μου.

Πλύνε με ολόκληρον …

κι απ’ την αμαρτία μου καθάρισέ με.

Το ξέρω εγώ καλά το κρίμα μου,

το σφάλμα μου αδιάκοπα είναι στα μάτια μου μπροστά…

Πλύνε με, κι απ’ το χιόνι λευκότερος θα γίνω…

Φτιάξε μου, Θεέ, μια καθαρή καρδιά…

                                                      Ψλ 50

2. «Κύριε υπόσχομαι να αποδώσω τα τετραπλάσια σε όσους αδίκησα»: Η ιστορία του Ζακχαίου

Στην πόλη Ιεριχώ έμενε ο Ζακχαίος, που η δουλειά του ήταν να εισπράττει φόρους. Ο Ζακχαίος έπαιρνε περισσότερα χρήματα απ’ όσα έπρεπε και είχε πλουτίσει. Όλος ο κόσμος το ήξερε, αλλά δεν μπορούσαν να κάνουν τίποτα.

Μια μέρα που ο Ιησούς είχε έρθει στην πόλη, ο Ζακχαίος το άκουσε και ήθελε οπωσδήποτε να τον δει. Ήταν όμως κοντός και ο κόσμος ήταν πολύς. Δεν μπορούσε να δει τίποτα.

Ο Ζακχαίος δεν απογοητεύτηκε. Έτρεξε κι ανέβηκε σ’ ένα δέντρο. Από εκεί πάνω θα μπορούσε να δει καλά τον Ιησού όταν θα περνούσε. Ο Ιησούς, όταν έφτασε εκεί κοντά, είδε τον Ζακχαίο, στάθηκε και του είπε: «Ζακχαίε, κατέβα γρήγορα, γιατί σήμερα πρέπει να μείνω στο σπίτι σου».

Ο Ζακχαίος κατέβηκε γρήγορα από το δέντρο. Αμέσως έφερε τον Ιησού στο σπίτι του και τον υποδέχτηκε με πολλή χαρά. Όλοι στην Ιεριχώ που το είδαν αυτό διαμαρτύρονταν και έλεγαν: «Ο Ζακχαίος είναι αμαρτωλός. Ο Ιησούς δεν έπρεπε να μείνει στο σπίτι του!»

Ο Ζακχαίος όμως είπε στον Ιησού: «Έκανα αδικίες. Έπαιρνα περισσότερα χρήματα από όσα έπρεπε. Θέλω όμως να επανορθώσω. Τα μισά από τα υπάρχοντά μου θα τα δώσω στους φτωχούς. Και όποιος πλήρωσε περισσότερο θα πάρει από μένα πίσω το τετραπλάσιο!»

Ο Ιησούς τότε του είπε: «Σήμερα είναι μια ευτυχισμένη μέρα για σένα και για την οικογένειά σου. ο Θεός χαίρεται γιατί άλλαξες τρόπο να σκέφτεσαι και να ζεις. Κι εγώ γι’ αυτό ήρθα στον κόσμο, για να γυρέψω τους αμαρτωλούς και να τους σώσω».

Λκ 19, 1-10

3. «Ήταν χαμένος και βρέθηκε»: Η παραβολή του σπλαχνικού πατέρα 

Ο Ιησούς διηγήθηκε μια ιστορία: «Κάποιος άνθρωπος είχε δύο γιους. Μια μέρα, ο μικρότερος είπε στον πατέρα του: «Πατέρα, δώσε μου το μερίδιο της περιουσίας που μου αναλογεί». Κι εκείνος τους μοίρασε την περιουσία. Ύστερα από λίγες ημέρες, ο μικρότερος γιος τα μάζεψε όλα κι έφυγε σε χώρα μακρινή. Εκεί σκόρπισε την περιουσία του κάνοντας άσωτη ζωή.

Όταν τα ξόδεψε όλα, έτυχε να πέσει μεγάλη πείνα στη χώρα εκείνη, κι άρχισε και αυτός να στερείται. Πήγε λοιπόν, κι έγινε εργάτης σε έναν από τους πολίτες εκείνης της χώρας, ο οποίος τον έστειλε στα χωράφια του να βόσκει χοίρους. Έφτασε στο σημείο να θέλει να χορτάσει με τα ξυλοκέρατα που έτρωγαν οι χοίροι, αλλά κανένας δεν του έδινε.

Τελικά κάποια στιγμή συνήλθε και είπε: «Πόσοι εργάτες του πατέρα μου έχουν περίσσιο ψωμί, κι εγώ εδώ πεθαίνω της πείνας! Θα σηκωθώ και θα πάω στον πατέρα μου και θα του πω: «Πατέρα αμάρτησα στον Θεό και σε εσένα. Δεν είμαι άξιος πια να λέγομαι γιος σου. Πάρε με να σου δουλεύω σαν εργάτης σου». Σηκώθηκε, λοιπόν και ξεκίνησε να πάει στον πατέρα του.

Ενώ ήταν ακόμη μακριά, τον είδε ο πατέρας του, τον σπλαχνίστηκε, έτρεξε, τον αγκάλιασε σφιχτά και τον φιλούσε ασταμάτητα. Τότε ο γιος τού είπε: «Πατέρα, αμάρτησα στον Θεό και σε σένα και δεν αξίζω να λέγομαι παιδί σου». Ο πατέρας όμως γύρισε στους δούλους του και τους είπα: «Βγάλτε γρήγορα την καλύτερη στολή και ντύστε τον. Φορέστε του δακτυλίδι στο χέρι και σαντάλια στα πόδια του. Φέρτε και το καλοθρεμμένο μοσχάρι και σφάξτε το, να φάμε και να γιορτάσουμε∙ γιατί αυτός ο γιος μου ήταν νεκρός και αναστήθηκε, ήταν χαμένος και βρέθηκε». Έτσι άρχισε το πανηγύρι.

Ο μεγαλύτερος γιος του βρισκόταν στο χωράφι και καθώς ερχόταν και πλησίαζε στο σπίτι, άκουσε μουσικές και χορούς. Φώναξε, λοιπόν, έναν από τους υπηρέτες και ρώτησε να μάθει τι συμβαίνει. Εκείνος του είπε: «Γύρισε ο αδελφός σου, και ο πατέρας σου έσφαξε το καλοθρεμμένο μοσχάρι, γιατί ήρθε πίσω γερός».

Αυτός τότε θύμωσε και δεν ήθελε να μπει μέσα στο σπίτι. Ο πατέρας του βγήκε και τον παρακαλούσε, εκείνος όμως του αποκρίθηκε: «Εγώ τόσα χρόνια σού δουλεύω και ποτέ δεν παράκουσα καμιά εντολή σου∙ σε εμένα όμως, δεν έδωσες ποτέ ένα κατσίκι για να γιορτάσω με τους φίλους μου. Όταν όμως ήρθε αυτός ο γιος σου, που κατασπατάλησε την περιουσία σου στην ασωτία, μέχρι και το καλοθρεμμένο μοσχάρι έσφαξες για χάρη του». Αλλά ο πατέρας του του απάντησε: «Παιδί μου, εσύ είσαι πάντοτε μαζί μου και ό,τι είναι δικό μου είναι και δικό σου. Έπρεπε όμως να γιορτάσουμε και να χαρούμε, γιατί ο αδελφός σου αυτός ήταν νεκρός και αναστήθηκε, ήταν χαμένος και βρέθηκε».

Λκ 15, 11-32

4. «Μνήσθητί μου Κύριε, εν τη βασιλεία Σου»: Ο ληστής στον σταυρό

Μαζί με τον Χριστό σταύρωσαν και δύο άλλους δύο κακούργους. Αυτός που ήταν κρεμασμένος στα αριστερά του Ιησού, τον βλαστημούσε και του έλεγε: «Εάν εσύ είσαι ο Μεσσίας, σώσε τον εαυτό σου και εμάς». Τότε, ο άλλος γύρισε και του είπε: «Ούτε τον Θεό δε φοβάσαι εσύ; Δεν είσαι όπως κι εκείνος καταδικασμένος; Εμείς βέβαια δίκαια, γιατί τιμωρούμαστε για αυτά που κάναμε. Αυτός όμως δεν έκανε κανένα κακό». Και στον Ιησού έλεγε: «Θυμήσου με, Κύριε, όταν έρθεις στη Βασιλεία Σου». Ο Ιησούς του απάντησε: «Σε βεβαιώνω πως σήμερα κόλας θα είσαι μαζί μου στον παράδεισο».

Λκ 23, 39-43

5. «Σαούλ Σαούλ, τι με διώκεις;»: Η μεταστροφή του αποστόλου Παύλου

Ο Σαύλος άκουσε ότι πολλοί άνθρωποι στην πόλη Δαμασκό πίστευαν στον Ιησού. Πήγε τότε στον αρχιερέα και του είπε: «Θέλω να πάω στη Δαμασκό. Δώσε μου την άδεια να συλλάβω εκεί όσους πιστεύουν στον Ιησού και να τους φέρω πίσω δεμένους». Πράγματι, ο αρχιερέας του έδωσε την άδεια. Ο Σαύλος ξεκίνησε για τη Δαμασκό.

Όταν πλησίαζε στην πόλη, ξαφνικά τον φώτισε μια αστραπή από τον ουρανό. Έπεσε στη γη κι άκουσε μια φωνή να του λέει: «Σαούλ, Σαούλ, γιατί με καταδιώκεις;» Ο Σαύλος ρώτησε: «Ποιος είσαι, Κύριε;» Η φωνή απάντησε: «Εγώ είμαι ο Ιησούς, που εσύ τον καταδιώκεις. Σήκω όμως και μπες στην πόλη. Εκεί θα σου πούνε τι πρέπει να κάνεις».

Οι άντρες που συνόδευαν τον Σαύλο έμειναν με ανοιχτό το στόμα. Γιατί άκουγαν τη φωνή, δεν έβλεπαν όμως κανέναν. Ο Σαύλος σηκώθηκε πάνω και, ενώ τα μάτια του ήταν ανοιχτά, δεν έβλεπε τίποτε. Οι συνοδοί του τότε τον έπιασαν από το χέρι και τον οδήγησαν στη Δαμασκό. Τρεις μέρες ήταν τυφλός. Στο διάστημα αυτό ούτε έφαγε ούτε ήπιε.

Εκεί στη Δαμασκό ζούσε ένας μαθητής του Ιησού που τον έλεγαν Ανανία. Σ’ αυτόν φανερώθηκε σε όραμα ο Κύριος και του είπε; «Σήκω και πήγαινε στο σπίτι του Ιούδα στην οδό που λέγεται Ευθεία. Εκεί, ζήτησε κάποιον που λέγεται Σαύλος. Είναι εκεί και προσεύχεται».

Ο Ανανίας απάντησε: «Κύριε, έχω ακούσει από πολλούς πόσα δεινά έχει προκαλέσει αυτός ο άνθρωπος στους πιστούς στην Ιερουσαλήμ. Καταδιώκει και βάζει στη φυλακή όσους πιστεύουν σε σένα». Ο Κύριος όμως του είπε: «Πήγαινε», γιατί αυτόν τον διάλεξα εγώ για να με κάνει γνωστό σε όλα τα έθνη και στους άρχοντές τους και στον ισραηλιτικό λαό».

Τότε ο Ανανίας πήγε στον Σαύλο. Ακούμπησε τα χέρια του πάνω του και του είπε: «Σαούλ, αδερφέ, με έστειλε ο Κύριος, ο Ιησούς, για να ξαναβρείς το φως σου και να γεμίσεις με Άγιο Πνεύμα». Αμέσως τότε έπεσαν από τα μάτια του κάτι σαν λέπια και ξαναβρήκε το φως του. Σηκώθηκε, βαφτίστηκε, και κατόπιν έφαγε και συνήλθε.

Πραξ 9, 1-19

Συγγνώμη και άφεση στην παράδοση της Εκκλησίας

1. Το μυστήριο της Μετάνοιας ή Εξομολόγησης

Στον αγώνα της ζωής, πολύ συχνά ο άνθρωπος λυγίζει και πέφτει. Η πτώση είναι τραγική όταν μέσα στον άνθρωπο δε λειτουργήσει το συναίσθημα της μεταμέλειας και η λαχτάρα να ξανακερδίσει τη ζωή του. Σ’ αυτόν τον δύσκολο αγώνα η χριστιανική Εκκλησία προσφέρει ένα στήριγμα. Είναι το μυστήριο της Μετάνοιας. Όσο μεγάλο κι αν είναι το λάθος και η αμαρτία ενός ανθρώπου τόσο πιο μεγάλη μπορεί να είναι η αγάπη και η συγνώμη του Θεού.

Έτσι, υπάρχουν ορισμένοι κληρικοί που έχουν μια ιδιαίτερη ικανότητα να επικοινωνούν και να ενισχύουν τους χριστιανούς που έχουν «πέσει». Αυτοί οι κληρικοί, με μόρφωση, ψυχολογική πείρα και απέραντη κατανόηση λέγονται «πνευματικοί». Με τρόπο μυστικό ανοίγουν τις ψυχές των ανθρώπων και τις ελαφρώνουν από το βάρος τους. Ο άνθρωπος εξομολογείται, ξεκλειδώνει δηλαδή την ψυχή του, ακουμπά το φορτίο της στο έλεος του Θεού και ο πνευματικός διοχετεύει στην ψυχή του πιστού το έλεος και την αγάπη του Θεού.

Η τέλεση του Μυστηρίου

Στην  Ορθόδοξη Εκκλησία, το μυστήριο της Μετάνοιας έχει τη μορφή μιας συζήτησης μεταξύ του πιστού και του ιερέα. Ο ιερέας απαγορεύεται πάντοτε αυστηρά να αποκαλύψει σε οποιοδήποτε το περιεχόμενο της εξομολόγησης. Το μυστήριο μπορεί να τελείται σε οποιονδήποτε χώρο μπορεί να υπάρχει ησυχία. Συνήθως, μέσα στον ναό, μπροστά στο εικονοστάσι ή σε κάποιο ιδιαίτερο χώρο, όπως κάποιο δωματιάκι. Τόσο ο πιστός όσο και ο ιερέας κάθονται. Όταν τελειώσει το στάδιο της εξομολόγησης, ο εξομολογούμενος γονατίζει και ο ιερέας τοποθετεί το πετραχήλι του στο κεφάλι του πιστού καθώς και το χέρι του ανάμεσα στο κεφάλι και το επιτραχήλιο και διαβάζει τη συγχωρητική ευχή. Αν το θεωρήσει αναγκαίο, μπορεί να επιβάλλει στον εξομολογούμενο κάποιο επιτίμιο.

Στη Ρωμαιοκαθολική εκκλησία, το μυστήριο λαμβάνει χώρα σε ειδικό χώρο, το εξομολογητήριο και ο εξομολογούμενος γονατίζει.

Στην αρχαία εκκλησία το μυστήριο της εξομολογήσεως γινόταν μπροστά σε ολόκληρη την κοινότητα. Από τον 4ο αιώνα πλέον το μυστήριο της εξομολόγησης περνά οριστικά στο στάδιο της προσωπικής εξομολόγησης.

Ευχή από τη Θεία Λειτουργία

«Κύριε Ιησού Χριστέ, Θεέ μου, ελευθέρωσε, σπλαχνίσου και συγχώρεσέ εμένα το παιδί σου για τα σφάλματα και τις κακίες, όλα δηλαδή που έκανα από μικρός ως αυτή την ώρα, όσα ήξερα πως ήταν άσχημα και όσα δεν ήξερα: στα λόγια και στις πράξεις μου, στις σκέψεις, στις επιθυμίες, στα έργα μου…».

Ασκητές για την μετάνοια

Ένας γέροντας ασκητής που ζούσε στην έρημο, είχε φήμη αγίου ανθρώπου και πολλοί πήγαιναν να ζητήσουν τη συμβουλή του. Μια φορά τον επισκέφτηκε ένας στρατιωτικός και τον ρώτησε αν ο Θεός δέχεται πάλι όσους μετανοούν για τα λάθη που έκαναν. Ο γέροντας τότε τον ρώτησε:

–           Πες μου, παιδί μου, αν η χλαμύδα σου σκιστεί την πετάς;

–           Όχι, βέβαια, απάντησε εκείνος. Τη ράβω και την ξαναχρησιμοποιώ.

–           Αν, λοιπόν, εσύ λυπάσαι τη χλαμύδα, που είναι ρούχο, δε θα λυπηθεί ο Θεός τον άνθρωπο που είναι παιδί του; του απάντησε ο σοφός γέροντας.

Μια φορά ρώτησαν τον Αββά Ποιμένα:

–           Αν κάποιος κάνει λάθος και μετανοήσει, τον συγχωρεί ο Θεός;

Εκείνος απάντησε:

–           Ο Θεός μας δίδαξε να συγχωρούμε τους συνανθρώπους μας. και μια φορά που ο Πέτρος τον είχε ρωτήσει μέχρι πόσες φορές να συγχωρούμε ο Κύριος του είπε μέχρι εβδομήντα φορές το εφτά. Λοιπόν, παιδιά μου, αν ζητά από εμάς τόσο πολύ να συγχωρούμε, πολύ περισσότερο μας συγχωρεί και μας δέχεται εκείνος.

Από τους βίους των Αγίων

1. Ο ιερός Αυγουστίνος

Γεννήθηκε το 354 στη Νουμιδία της Β. Αφρικής (σημερινή Αλγερία). Από μικρός διακρίθηκε για την οξύνοια και τη φιλομάθειά του. Ο πατέρας ονομαζόταν ήταν Ρωμαίος πολίτης και ειδωλολάτρης. Η μητέρα του λεγόταν Μόνικα και ήταν χριστιανή.

Τα πρώτα του γράμματα τα έμαθε στην πατρίδα του. Στις Εξομολογήσεις του ο ίδιος περιγράφει τον εαυτό του· “Δεν ήμουν από τα παιδιά τα ήρεμα και ήσυχα …Δεν ήθελα να πηγαίνω σχολείο. Με το ζόρι με έστελναν οι γονείς μου. Πολλές φορές πήγαινα αδιάβαστος, δεν ήξερα μάθημα, αλλά αυτό δεν με ενδιέφερε, ούτε έδινα σημασία καν, αλλά οι γονείς μου με πίεζαν να μάθω. Δεν αγαπούσα καθόλου τα γράμματα, ούτε ήθελα να σπουδάσω, ούτε ήθελα να κάτσω να διαβάσω ποτέ μου”. Ο ίδιος όμως αργότερα αναφέρει ότι αυτός ο εξαναγκασμός εκ μέρους των γονιών και δασκάλων του κι αυτή η μελέτη που πιεζόταν να κάνει, τελικά τον ωφέλησε.

Στη συνέχεια, πήγε στην Καρχηδόνα όπου σπούδασε φιλοσοφία και ρητορική.

Ως νεαρός φοιτητής ζούσε άστατη ζωή. Πολύ νέος, μάλιστα, απέκτησε και ένα εξώγαμο παιδί. Αργότερα πήγε τη Ρώμη για να εργαστεί ως ρήτορας και να διδάξει. Συνέχισε να ζει άστατα, αλλά απέκτησε σπουδαία φήμη για τις ρητορικές του ικανότητες. Ο ίδιος εξομολογείται: «έγραφα λόγια και πράγματα για τον αυτοκράτορα, που ο ίδιος δεν τα πίστευα. Έπρεπε να κολακεύω τον αυτοκράτορα και όλους τους αυλικούς του, για να είμαι αρεστός και όλοι να με δοξάζουν».

Κάποια στιγμή πηγαίνει στα Μεδιόλανα (σημερινό Μιλάνο), όπου επίσκοπος είναι ο Αμβρόσιος. Η γνωριμία του με τον Αμβρόσιο τον θάμπωσε. Παρακολουθεί τα κηρύγματά του, διαβάζει τις επιστολές του Αποστόλου Παύλου και αρχίζει σιγά σιγά να μεταμορφώνεται. Συνειδητοποιώντας τα όσα είχε κάνει στη ζωή του συνταράσσεται: Ο ίδιος γράφει: “Είμαι ζητιάνος της χαράς. Την ζητιανεύω χρόνια ολόκληρα. Ψάχνω να τη βρω στις γυναίκες, ψάχνω να τη βρω στα ξενύχτια, ψάχνω να την βρω στις ταβέρνες, ψάχνω να τη βρω στα μεθύσια, ψάχνω να την βρω με οποιοδήποτε τρόπο μπορώ. Η αλήθεια και η χαρά, ακόμα δεν ήλθε στην καρδιά μου. Δεν μπόρεσα να τη βρω, δεν μπόρεσα να τη γευθώ. Μόνον Εσύ, Ιησού μου, μπόρεσες να μου την προσφέρεις “.

Μετά τον θάνατο της μητέρας του επιστρέφει στην Αφρική όπου πεθαίνει και το παιδί του. Τότε ο Αυγουστίνος, ιδρύει μια μοναστική αδελφότητα με μερικούς φίλους του.

Όταν το 391 μ.Χ. επισκέφθηκε κάποιους φίλους του στην Ιππώνα (στα παράλια της Νουμιδίας), ο επίσκοπος της πόλης εκτιμώντας τα πλούσια χαρίσματά του, το πάθος της διδασκαλίας αλλά και τη βαθύτατη θεολογική του γνώση, τον χειροτόνησε. Μάλιστα αυτό έγινε με απαίτηση του λαού που όταν χρειάστηκαν στην Ιππώνα ιερέα με μια φωνή όλοι φώναξαν: “Τον Αυγουστίνο ιερέα”.

Ως επίσκοπος ξεχώρισε για την ποιμαντική του δραστηριότητα αλλά και την έντονη αντι-αιρετική του δράση. Μαρτυρείται ότι πούλησε ακόμη και εκκλησιαστικά σκεύη, για να ενισχύσει τα ενδεή μέλη του ποιμνίου του. Διακρίθηκε επίσης για τον ασκητικό βίο του. Έγραψε πάρα πολλά έργα, τα οποία είχαν πολύ μεγάλη επιρροή στην ανάπτυξη του Δυτικού Χριστιανισμού και της Δυτικής φιλοσοφίας.

Οι Εξομολογήσεις, έργο κλασικό που γνώρισε τεράστια απήχηση στο δυτικό πολιτισμό, είναι η ιστορία της νεότητας του Αυγουστίνου και η μαρτυρία της πνευματικής του περιπλάνησης και της μεταμόρφωσής του.

Πέθανε τον Αύγουστο του 430 κατά την διάρκεια της πολιορκίας της Ιππώνος από τους Βανδάλους, όταν αρρώστησε με πολύ υψηλό πυρετό.

2. Ο Άγιος Διονύσιος Ζακύνθου

Πριν από τετρακόσια περίπου χρόνια, στη Ζάκυνθο γεννήθηκε αυτός που μια μέρα θα γινόταν ο προστάτης άγιος του νησιού. Τον έλεγαν Δραγανίγο και οι γονείς του τον ανέθρεψαν με ευσέβεια. Σπούδασε, και στα εικοσιένα του χρόνια έγινε μοναχός.

Περνώντας κάποτε από την Αθήνα, επισκέφθηκε τον επίσκοπο της πόλης. Εκείνος εκτίμησε την αρετή του και τον χειροτόνησε επίσκοπο της Αίγινας με το όνομα Διονύσιος. Η φήμη της αρετής και της καλοσύνης του απλώθηκε στη σκλαβωμένη Ελλάδα. Στον Διονύσιο όμως δεν άρεσαν οι έπαινοι και οι τιμές. Γι’ αυτό μια μέρα αποχαιρέτισε τα πνευματικά του παιδιά κι έφυγε για τη Ζάκυνθο. Ανέβηκε στο αγαπημένο του μοναστήρι της Θεοτόκου Αναφωνήτριας κι εκεί πέρασε την υπόλοιπη ζωή του, φροντίζοντας για όλους.

Μια φορά στο μοναστήρι κατέφυγε και ζήτησε προστασία ο φονιάς του αδελφού του. Ο φονιάς δεν ήξερε τη σχέση του Διονύσιου μ’ αυτόν που είχε σκοτώσει και εξομολογήθηκε την πράξη του. Ο Διονύσιος τον άκουσε ταραγμένος, αλλά δε φανέρωσε τη συγγένειά του με το θύμα. Στους στρατιώτες και στους συγγενείς του, που καταδίωκαν τον φονιά για να τον συλλάβουν, ο Διονύσιος δεν ομολόγησε ότι τον έκρυψε. Ήσυχος και γαλήνιος ο Διονύσιος τους είπε: «Α! παιδιά μου, μάλλον από την άλλη μεριά τράβηξε» κι έδειξε με το χέρι του προς τη Δύση. Λέει ο ποιητής:

Τέτοια τους λέει στενάζοντας,
και τ’ άγιό του στόμα,
που αφότου πρωτομίλησε δεν είπε ψέμα ακόμα
εψεύστηκε πρώτη φορά …

Όταν έφυγαν οι διώκτες, ο Διονύσιος έβγαλε από την κρυψώνα τον φονιά, του έδωσε συμβουλές και τροφή και τη νύχτα τον φυγάδευσε με βάρκα στην Κεφαλλονιά.

Τον καιρό των σεισμών στη Ζάκυνθο (Δεκέμβριο και Γενάρη του 1820 και 1821) ο Διονύσιος Σολωμός απευθύνοντας θερμή δέηση στον Άγιο Διονύσιο έγραφε:

Ώ, Άγιε Διονύσιε, ψυχή αγνή και θεία,

που σε κρατεί περήφανα της Ευσπλαχνίας ο θρόνος,

τούτο το δύστυχο νησί προστάτεψέ το μόνος,

για να μην τύχει πλιο  σ’ αυτό παρόμοια δυστυχία.

Ώ, Συ στο θρόνο τού Άπλαστου τρέξε σιμά κι ειπέ του

να μην αφήσει το νησί έρμο στη δυστυχιά του

κι αν ίσως κι η παράκληση δε φθάνει, θύμησέ του

πως είχες έναν αδερφό κι έκρυβες το φονιά του….

Από την ελληνική ποίηση

Νίκος Καρούζος, Απολέλυσαι της ασθενείας σου

Νηστεύει η ψυχή μου από πάθη

και το σώμα μου ολόκληρο την ακολουθεί.

Οι απαραίτητες μόνο επιθυμίες –

και το κρανίο μου ολημερίς χώρος μετανοίας

όπου η προσευχή παίρνει το σχήμα θόλου.

Κύριε, ανήκα στους εχθρούς σου.

Συ είσαι όμως τώρα που δροσίζεις

το μέτωπό μου ως γλυκύτατη αύρα.

Έβαλες μέσα μου πένθος χαρωπό

και γύρω μου

όλα πια ζουν και λάμπουν.

Σηκώνεις την πέτρα – και το φίδι

φεύγει και χάνεται.

Απ’ την ανατολή ως το βασίλεμα του ήλιου

θυμάμαι πως είχες κάποτε σάρκα και οστά για μένα.

Νηστεία και άσκηση στις θρησκείες του κόσμου

Σε κάθε θρησκεία η συμμετοχή των πιστών στη λατρεία της είναι απαραίτητο στοιχείο της ζωής τους και προβλέπεται να γίνεται με καθορισμένο τρόπο και πράξεις. Με τον γεγονός αυτό οι πιστοί δηλώνουν και αποδεικνύουν ότι συμμετέχουν εθελοντικά στην κοινότητα των πιστών και ότι αγωνίζονται να έχουν προσωπική σχέση με τον Θεό (ή τους θεούς, ανάλογα με τη θρησκεία τους). Τέτοιες πράξεις λατρείας είναι η νηστεία και η άσκηση. Και σε κάθε θρησκεία λαμβάνουν άλλο περιεχόμενο και μορφή. Ας δούμε, λοιπόν, κάποιες πληροφορίες γι’ αυτές.

1. Ισλάμ

Η νηστεία κατά τον μήνα Ramadan ( Ραμαζάνι) είναι ένα από τα πέντε βασικά καθήκοντα των πιστών (πέντε θεμέλια). Το Κοράνιο επιβάλει αυτή τη νηστεία για όλους τους πιστούς – άντρες και γυναίκες από δεκατεσσάρων ετών – που είναι σωματικά και πνευματικά υγιείς.

Μ’ αυτήν οι πιστοί θυμούνται το γεγονός της αποκάλυψης του Κορανίου στον Μωάμεθ. Από το χάραμα ως τη δύση του ήλιου απέχουν από τροφή και νερό και απαγορεύεται το κάπνισμα ή η όσφρηση αρώματος. Στη διάρκεια της νύχτας δεν ισχύουν όλοι αυτοί οι περιορισμοί.

2. Ιουδαϊσμός

Είναι η νηστεία που τηρούν οι Εβραίοι στη διάρκεια της γιορτής του Γιομ Κιπούρ (γιορτή του εξιλασμού, της εξιλέωσης ). Πρόκειται για μια πολύ ιερή γιορτή.

Η γιορτή αρχίζει, συνήθως, με ολονύκτια νηστεία. Καθαρίζονται το ιερό και τα ιερά σκεύη του, ραντίζονται σε ειδική τελετή τα μέλη της κοινότητας, νηστεύουν και σταματούν τις καθημερινές τους δραστηριότητες.

Ταυτόχρονα, είναι και η μέρα της συγχώρεσης. Οι πιστοί ζητούν συγχώρεση ο ένας από τον άλλον, που μπορεί να τον έχουν αδικήσει, και δίνουν συγχώρεση σε όσους τους ζητούν.

Ένα ιδιαίτερο έθιμο, τουλάχιστον στην Ελλάδα, είναι η Ζιάρα (που σημαίνει: επίσκεψη στο νεκροταφείο), για να ζητήσουν οι πιστοί την παρέμβαση των πατέρων τους για να λάβουν συγχώρεση από τον Θεό.

3. Ινδοϊσμός

Οι Ινδοί αποφεύγουν να τρώνε κρέας, δείχνοντας μ’ αυτό τον σεβασμό τους σε κάθε μορφή ζωής. Η πεποίθηση στη μετενσάρκωση ( ότι δηλαδή η ψυχή μετά τον θάνατο του σώματος ζει αλλά μπορεί να κατοικήσει σε διάφορα σώματα, ακόμη και ζώων) έχει οδηγήσει τον Ινδό να δείχνει σεβασμό όχι μόνο σε θεούς και ορισμένους ανθρώπους αλλά και σε ζώα. Ιδιαίτερα σέβονται ως ιερό ζώο την αγελάδα.

Στην Ινδία, από πολύ παλιά, είναι διαδεδομένη η άποψη ότι με την άσκηση-γιόγκα και την αυτοπειθαρχία μπορεί το άτομο να εξασφαλίσει αυξημένες φυσικές και πνευματικές δυνάμεις. Η άσκηση-γιόγκα γίνεται για καθαρά πρακτικούς και λυτρωτικούς λόγους, για την λύτρωση, δηλαδή, του πνεύματος από τη δέσμευση της ύλης (του σώματος).

Το σύστημα Γιόγκα, λοιπόν, θεωρείται ότι είναι η αφετηρία για τον δρόμο της λύτρωσης από το ανθρώπινο σώμα περιλαμβάνει την εγκράτεια, την τήρηση κανόνων, την ηθική ζωή, τις σωματικές ασκήσεις, τον ασκητισμό, τη συγκέντρωση, τον διαλογισμό κ.ά.

4. Βουδισμός

Χαρακτηριστικό του Βουδισμού είναι η έμφαση στον διαλογισμό και την περισυλλογή, που αναπτύχθηκε με διάφορες σωματικο-πνευματικές τεχνικές. Σκοπός του διαλογισμού είναι να βοηθήσει τον πιστό να εισδύσει στο εσωτερικό του εγώ του, να κατακτήσει την αυτοσυνειδησία. Η περισυλλογή και ο αυτοβυθισμός είναι μια μέθοδο που ο Βουδισμός κληρονόμησε από την ινδική παράδοση και την ανέπτυξε ιδιαίτερα (στην πραγματικότητα είναι άσκηση γιόγκα).

Για να γίνει σωστά ο διαλογισμός απαιτείται η υπακοή σε έναν πεπειραμένο διδάσκαλο (γκουρού ή λάμα) που έχει παραλάβει αυτή τη γνώση από τους δασκάλους του.

Η εγκράτεια είναι μέρος της καθημερινής προσπάθειας του βουδιστή, της άσκησής του, για να απελευθερωθεί το πνεύμα από την ύλη, το σώμα.