ΚΕΙΜΕΝΑ

Ζώντας μαζί

1. Κανόνες στην οικογένεια, στο σχολείο, στην τάξη, στο παιχνίδι

Με κανόνες και όρια δίκαια, σταθερά, σαφή:

–           Βρίσκουμε τον προσανατολισμό μας

–           Ξέρουμε τι πρέπει να κάνουμε

–           Νιώθουμε ασφάλεια

–           Αναγνωρίζουμε τις συνέπειες των επιλογών μας

–           Σεβόμαστε τους άλλους και τον εαυτό μας

–           …………………………………………………………………

2. Κανόνες συμβίωσης σε όλον τον κόσμο (Ανθρώπινα δικαιώματα)

Τα ανθρώπινα δικαιώματα θεωρούνται ως θεμελιώδη δικαιώματα που κάθε άτομο δικαιούται από τη στιγμή της γέννησής του, απλώς και μόνο επειδή είναι ανθρώπινο ον. Προστατεύονται από το εθνικό και διεθνές δίκαιο και περιλαμβάνουν δικαιώματα όπως το δικαίωμα στη ζωή και την ελευθερία, την ελευθερία σκέψης και έκφρασης, καθώς και την ισότητα απέναντι στον νόμο. Στα ανθρώπινα δικαιώματα περιλαμβάνονται το δικαίωμα στην εργασία, το δικαίωμα στην υγεία, το δικαίωμα στην τροφή, το δικαίωμα στην κατοικία, το δικαίωμα στην ιατρική περίθαλψη, το δικαίωμα στην εκπαίδευση και το δικαίωμα συμμετοχής στον πολιτισμό.

ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΓΙΑ ΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΟΗΕ (1948)

ΑΡΘΡΟ 1: ‘Ολοι οι άνθρωποι γεννιούνται ελεύθεροι και ίσοι στην αξιοπρέπεια και τα δικαιώματα.

ΑΡΘΡΟ 2: Κάθε άνθρωπος δικαιούται να επικαλείται όλα τα δικαιώματα και όλες τις ελευθερίες που προκηρύσσει η παρούσα Διακήρυξη, χωρίς καμία απολύτως διάκριση, ειδικότερα ως προς τη φυλή, το χρώμα, το φύλο, τη γλώσσα, τις θρησκείες, τις πολιτικές ή οποιεσδήποτε άλλες πεποιθήσεις, την εθνική ή κοινωνική καταγωγή, την περιουσία, τη γέννηση ή οποιαδήποτε άλλη κατάσταση.

ΑΡΘΡΟ 3: Κάθε άτομο έχει δικαίωμα στη ζωή, την ελευθερία και την προσωπική του ασφάλεια.

ΑΡΘΡΟ 4: Κανείς δεν επιτρέπεται να ζει υπό καθεστώς δουλείας, ολικής ή μερικής. Η δουλεία και το δουλεμπόριο υπό οποιαδήποτε μορφή απαγορεύονται.

ΑΡΘΡΟ 7: ‘Ολοι είναι ίσοι απέναντι στον νόμο και έχουν δικαίωμα σε ίση προστασία του νόμου, χωρίς καμία απολύτως διάκριση.

ΑΡΘΡΟ 9: Κανείς δεν μπορεί να συλλαμβάνεται, να κρατείται ή να εξορίζεται αυθαίρετα.

ΑΡΘΡΟ 16 1.: Από τη στιγμή που θα φθάσουν σε ηλικία γάμου, ο άνδρας και η γυναίκα, χωρίς κανένα περιορισμό εξαιτίας της φυλής, της εθνικότητας ή της θρησκείας, έχουν το δικαίωμα να παντρεύονται και να ιδρύουν οικογένεια. Και οι δύο έχουν ίσα δικαιώματα ως προς τον γάμο, κατά τη διάρκεια του γάμου και κατά τη διάλυσή του.

ΑΡΘΡΟ 18: Κάθε άτομο έχει το δικαίωμα της ελευθερίας της σκέψης, της συνείδησης και της θρησκείας. Στο δικαίωμα αυτό περιλαμβάνεται η ελευθερία για την αλλαγή της θρησκείας ή πεποιθήσεων, όπως και η ελευθερία να εκδηλώνει κανείς τη θρησκεία του ή τις θρησκευτικές του πεποιθήσεις, μόνος ή μαζί με άλλους, δημόσια ή ιδιωτικά, με τη διδασκαλία, την άσκηση, τη λατρεία και με την τέλεση θρησκευτικών τελετών.

ΑΡΘΡΟ 19: Καθένας έχει το δικαίωμα της ελευθερίας της γνώμης και της έκφρασης.

ΑΡΘΡΟ 22: Κάθε άτομο, ως μέλος του κοινωνικού συνόλου, έχει δικαίωμα κοινωνικής προστασίας.

ΑΡΘΡΟ 23 1:. Καθένας έχει το δικαίωμα να εργάζεται και να επιλέγει ελεύθερα το επάγγελμά του, να έχει δίκαιες και ικανοποιητικές συνθήκες δουλειάς και να προστατεύεται από την ανεργία.

ΑΡΘΡΟ 24: Καθένας έχει το δικαίωμα στην ανάπαυση, σε ελεύθερο χρόνο, και ιδιαίτερα, σε λογικό περιορισμό του χρόνου εργασίας και σε περιοδικές άδειες με πλήρεις αποδοχές.

Το δικαίωμα στην εκπαίδευση

Καθένας έχει δικαίωμα στην εκπαίδευση. Η εκπαίδευση πρέπει να παρέχεται δωρεάν, τουλάχιστον στη στοιχειώδη και βασική βαθμίδα της. Η στοιχειώδης εκπαίδευση είναι υποχρεωτική. Η τεχνική και επαγγελματική εκπαίδευση πρέπει να εξασφαλίζεται για όλους.

Από τη Παλαιά Διαθήκη

1. Ο Πύργος της Βαβέλ: Ζωή χωρίς όρια

Οι απόγονοι του Νώε πολλαπλασιάστηκαν γρήγορα και ζούσαν με αγάπη και ειρήνη. Πλήθαιναν όμως τόσο, που δεν χωρούσαν πια γύρω στο βουνό Αραράτ, όπου έμεναν ύστερα από τον Κατακλυσμό. Αποφάσισαν τότε να μετακινηθούν προς άλλα μέρη.  Πριν χωρίσουν, σχεδίασαν να δημιουργήσουν κάτι ξεχωριστό και μοναδικό, που θα θύμιζε στις επόμενες γενιές το πέρασμά τους. Να χτίσουν μια μεγάλη πολιτεία με πολλά και ωραία σπίτια και στη μέση αυτής της πολιτείας έναν πύργο πολύ ψηλό, τόσο ψηλό που η κορυφή του να φτάνει στον ουρανό. Μ’ αυτόν τον τρόπο θα γίνονταν ξακουστοί και στους σύγχρονους λαούς και στους απογόνους τους και όλοι θα θαύμαζαν το εντυπωσιακό έργο τους.
Ο Θεός είδε τα έργα τους και αποφάσισε, πριν οι απόγονοι του Νώε να τελειώσουν τον πύργο τους να αρχίσουν να μιλούν διάφορες γλώσσες. Έτσι, όσοι εργάζονταν στον πανύψηλο πύργο δεν μπορούσαν πια να συνεννοηθούν. Το έργο δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Οι άνθρωποι απογοητευμένοι διασκορπίσθηκαν προς πολλές κατευθύνσεις σ’ όλη τη γη και δημιούργησαν ξεχωριστά έθνη και λαούς.
Ο πύργος που προσπαθούσαν να υψώσουν ως τον ουρανό ονομάστηκε Πύργος της Βαβέλ, δηλαδή της συγχύσεως.

Γεν 11, 1-9

2. Συμφωνία του Θεού με τον άνθρωπο: Διαθήκη του Θεού με τον Αβραάμ

Όταν ο Αβραάμ ήταν πια στην Χαναάν, του φανερώθηκε ο Θεός και του είπε: «Εγώ είμαι ο Θεός. Να ζεις σύμφωνα με τον θέλημά μου και να είσαι τέλειος. Θα συνάψω μαζί σου διαθήκη, και θα σου δώσω πολλούς απογόνους». Ο Αβραάμ έπεσε με το πρόσωπό του στη γη και ο Θεός του είπε: «Θα αποκτήσεις πολλούς απογόνους και θα γίνεις γενάρχης λαών και βασιλιάδες θα προέλθουν από σένα. Τη διαθήκη μου τη συνάπτω μαζί σου, αλλά θα ισχύει και για όλες τις γενιές των απογόνων σου. Διαθήκη αιώνια, ώστε να είμαι Θεός δικός σου και των απογόνων σου. Σε σένα και τους απογόνους σου θα δώσω όλη τη χώρα της Χαναάν και θα είμαι Θεός τους».
Ο Αβραάμ πίστεψε βαθιά στην ψυχή του ό,τι του είπε ο Θεός.

Γεν 17

3. Οι Δέκα Εντολές

Πολλές εβδομάδες μετά την έξοδο των Ισραηλιτών από την Αίγυπτο, έφτασαν στο όρος Σινά και κατασκήνωσαν στους πρόποδες του βουνού.
Μέρες αργότερα, άρχισαν βροντές και αστραπές. Ένα πυκνό σύννεφο ήρθε και κάθισε πάνω στο βουνό. Ένας δυνατός ήχος ακουγόταν, ενώ καπνός και φωτιά ανέβαιναν από το σύννεφο. Όλοι φοβήθηκαν πολύ.
Ο Μωυσής είπε στον λαό: «Θα ανεβώ στο βουνό. Ο Θεός θέλει εκεί να μου μιλήσει. Περιμένετε εδώ ώσπου να γυρίσω». Ο Μωυσής ξεκίνησε. Μπήκε στο σύννεφο και ανέβηκε στην κορυφή. Εκεί έμεινε σαράντα μερόνυχτα.
Πάνω στο βουνό, ο Θεός μίλησε με τον Μωυσή και του έδωσε τις δέκα εντολές.

1. «Εγώ είναι ο Κύριος, ο Θεός σου, που σε έβγαλα από την Αίγυπτο. Δεν θα υπάρχουν για σένα άλλοι θεοί εκτός από μένα.

2. Δεν θα κατασκευάσεις για σένα είδωλα άλλων θεών. Δεν θα τα προσκυνάς ούτε θα τα λατρεύεις.

3. Δεν θα προφέρεις για κανένα λόγο το όνομα του Κυρίου, του Θεού σου.

4. Να τηρείς την αργία κάθε έβδομη μέρα της εβδομάδας. Είναι μια άγια μέρα που ανήκει στον Θεό.

5. Να τιμάς τον πατέρα σου και τη μητέρα σου.

6. Δεν θα φονεύσεις.

7. Δεν θα κλέψεις.

8. Δεν θα μοιχεύσεις.

9. Δεν θα καταθέσεις ψεύτικη μαρτυρία ενάντια στον συνάνθρωπό σου.

10. Δεν θα επιθυμήσεις τίποτε από αυτά που ανήκουν στον συνάνθρωπό σου: το σπίτι του, τη γυναίκα του, τον δούλο του, τα ζώα του ή οτιδήποτε ανήκει σ’ αυτόν.

Εξ 20

Από την Καινή διαθήκη

1. Ο χρυσός κανόνας

«Όλα όσα θέλετε να σας κάνουν οι άλλοι άνθρωποι, αυτά να τους κάνετε και εσείς. Σε αυτό συνοψίζονται ο νόμος και οι προφήτες».

Ματθ. 7,12

2. Η εντολή της αγάπης προς τους εχθρούς

«Σε εσάς όμως που με ακούτε λέω: Αγαπάτε τους εχθρούς σας, ευεργετείτε όσους σας μισούν, δίνετε ευχές σε όσους σας δίνουνε κατάρες, προσεύχεστε για αυτούς που σας κακομεταχειρίζονται. Σε όποιον σε χαστουκίζει στο ένα μάγουλο, γύριζε και το άλλο. Και αν κάποιος σου πάρει το πανωφόρι, μην τον εμποδίσεις να πάρει και το πουκάμισο».

Λουκ. 6, 27-28

Κανόνες σε άλλες θρησκείες

1. Χαντίθ των μουσουλμάνων

Οι μουσουλμάνοι οφείλουν πλήρη και τυφλή υποταγή σε όσα ορίζει το Κοράνιο.
Το Κοράνιο, όμως, δεν ήταν δυνατόν να προβλέψει όλες τις περιπτώσεις και να δώσει λύσεις στα προβλήματα της ισλαμικής κοινότητας που συνεχώς μεγάλωνε. Γι’ αυτό, για όσα θέματα δεν υπάρχει σαφής και ξεκάθαρη τοποθέτηση στο ιερό βιβλίο, η απάντηση σε απορίες και η λύση σε προβλήματα που προκύπτουν δίδεται σύμφωνα με τη Χαντίθ, δηλαδή την Παράδοση.
Η λέξη χαντίθ σημαίνει στην κυριολεξία διήγηση, παράδοση. Χρησιμοποιείται όμως για να δηλώσει την πράξη και τη σοφία του Μωάμεθ, όπως την καθόρισαν διάφορα περιστατικά, γεγονότα ή αποφθέγματα που μεταδίδονταν από στόμα σε στόμα από αυτόπτες μάρτυρες. Παρακάτω, ο πρώτος κανόνας είναι χαντίθ (δηλαδή απόφθεγμα από την Παράδοση) και οι άλλοι δύο από το Κοράνι.

• «Δεν αρκεί η κατηγορία ενός για να καταδικάσεις κάποιον. Χρειάζεται η μαρτυρία τουλάχιστον δύο».

• «Όταν εκδίδεις απόφαση πρέπει να την εκδίδεις με δικαιοσύνη, ακόμα κι αν είναι κατά συγγενούς σου» (για τους δικαστές).

• «Να είστε δίκαιοι στο μέτρημα και στο ζύγι».

Το σύνολο των νόμων, των κανόνων και των λατρευτικών καθηκόντων που βασίζονται στο θέλημα του Αλλάχ, όπως αυτοί διατυπώθηκαν στο Κοράνιο και όπως διαμορφώθηκαν στου επόμενους τρεις ισλαμικούς αιώνες (Χαντίθ) ονομάζεται Σαρία. Στο Ισλάμ όλες οι πλευρές της ανθρώπινης ζωής διέπονται από διατάξεις που τις ορίζει η ισλαμική θρησκεία.

2. Ινδοϊστές / ο νόμος του Ντάρμα

Ο Ινδοϊσμός πήρε το όνομά του από την Ινδία, όπου υπάρχει από πολλούς αιώνες. Δεν πρόκειται για μια συγκεκριμένη θρησκεία αλλά για ένα σύνολο διδασκαλιών και θρησκευτικών παραδόσεων, που συνυπάρχουν χωρίς να συγκρούονται μεταξύ τους. Με τις διδασκαλίες αυτές κανονίζεται ο τρόπος οργάνωσης της κοινωνίας, η προσωπική συμπεριφορά και πράξη του καθενός και προτείνεται ο λογικός τρόπος ζωής ως ο κατάλληλος για τη λύτρωση από την απάτη, το ψέμα (όπως πιστεύουν), του κόσμου.
Η Ινδοϊστική παράδοση έχει καθορίσει με προσοχή τα ατομικά και κοινωνικά καθήκοντα των ανθρώπων κάθε επαγγέλματος, τάξης ή κοινωνικής ομάδας και έχει υπογραμμίσει την ανάγκη περιορισμού του εγωισμού, το χρέος για συνεχή πνευματική βελτίωση και την αναζήτηση της αλήθειας.
Βασική διδασκαλία των Ινδοϊστών είναι το Ντάρμα που επιβάλλει την τάξη στο σύμπαν και κανονίζει την τάξη στην κοινωνία. Ό, τι πρέπει ο Ινδοϊστής να πράττει, ο τρόπος με τον οποίο οφείλει να ζει, ορίζεται-κανονίζεται- από τον νόμο του Ντάρμα. Ο νόμος αυτός έχει και θρησκευτική αλλά και ηθική σημασία. Χωρίς τον νόμο αυτό και τις υπόλοιπες διδασκαλίες δεν μπορεί να υπάρξει ο Ινδοϊσμός.

«Ό, τι κακό κάνεις, θα σου επιστραφεί».

Είναι μία από τις διδασκαλίες του Ινδουισμού που με ιδιαίτερο τρόπο καθορίζει έναν τρόπο συμπεριφοράς.

3. Βουδιστές / ο κανόνας της μη βίας

Ο Βουδισμός είναι ένα μεγάλο σύνολο από θρησκευτικές πεποιθήσεις, φιλοσοφικές αρχές, έθιμα, και ηθικούς κανόνες που αποδίδονται στον Βούδα. Ο σκοπός της ύπαρξης τους είναι πρακτικός. Δε στοχεύουν στο να βοηθήσουν τον βουδιστή να επικοινωνήσει με κάποιο θεό. Ο θεός δεν τον ενδιαφέρει. Οι κανόνες στον Βουδισμό υπάρχουν για να βοηθήσουν τους ανθρώπους να πετύχουν τη λύτρωση, δηλ. να απελευθερωθούν από τον σωματικό πόνο και την ψυχική οδύνη της ζωής. Η δε λύτρωση αυτή δεν απόλυτα θρησκευτικό χαρακτήρα.

• Βασικός και θεμελιώδης για τον σκοπό αυτό είναι ο κανόνας της Συμπόνιας και Μη-βίας (Αχίμσα): Να μη πληγώνεις, να μη βλάπτεις, να μη σκοτώνεις και να μη καταστρέφεις κανέναν, ούτε με τις σκέψεις ούτε με τα λόγια ούτε με τις πράξεις, άνθρωπο, ζώο ή φυτό, (δηλ. όλη τη φύση). Ούτε να πληγώνεις τα συναισθήματα των συνανθρώπων σου.

• Οι άνθρωποι για να λυτρωθούν πρέπει ακόμη: α) να μην παίρνουν ό, τι δεν τους προσφέρεται, β) να απέχουν από κάθε μορφή ανηθικότητας, γ) να μην ψεύδονται, δ) να μην πίνουν οινοπνευματώδη ποτά οποιασδήποτε μορφής.

4. Εβραίοι / αφοσίωση στον νόμο

Ο νόμος και η θρησκεία στον Ιουδαϊσμό έχουν πολύ στενή σχέση. Ο Ιουδαϊσμός είναι η κατεξοχήν θρησκεία του Νόμου. Ο Μωυσής έλαβε στο όρος Σινά από τον ίδιο τον Θεό τον Νόμο και καθόρισε με λεπτομέρεια τη νομοθεσία που καθορίζει τον τρόπο ζωής των Εβραίων. Η τήρηση του Νόμου για τους Εβραίους αποτελεί μια θρησκευτική πράξη. Κάθε πιστός Εβραίος οφείλει να τηρεί με ακρίβεια τις εντολές του Νόμου και να υπακούει με τρόπο απόλυτο σ’ αυτές. Έτσι, ρυθμίζεται η κοινωνική, οικογενειακή και προσωπική ζωή των πιστών ξεκάθαρα. Π.χ.:
«Ξένον δεν πρέπει να τον καταπιέζετε ούτε να τον εκμεταλλεύεστε, γιατί κι εσείς ήσασταν κάποτε ξένοι στην Αίγυπτο. Χήρα και ορφανό δεν θα τους καταπιέζεται».
«Όταν δανείζεις χρήματα σ’ έναν φτωχό συμπολίτη σου, μην του φέρεσαι όπως οι άλλοι δανειστές- μη του ζητάς τόκο».
«Μη κρατάς κακία στην καρδιά σου για τον άλλον. Εξηγήσου μαζί του ανοιχτά, για να μη σε βαραίνει καμιά αμαρτία εξαιτίας του. Μην είσαι εκδικητικός και μνησίκακος απέναντι στους άλλους, αλλά ν’ αγαπάς τον πλησίον σου όπως τον εαυτό σου».