4.1 «Όλοι μπορούμε να κάνουμε όμορφα πράγματα»
«Εκκλησιαστική τέχνη» ονομάζουμε την τέχνη με την οποία κατασκευάζουμε αντικείμενα, που χρησιμοποιούμε για να λατρεύουμε τον Θεό και βρίσκονται είτε στο εσωτερικό είτε στο εξωτερικό του ναού. Το ίδιο το τέμπλο, δημιουργημένο από σκαλιστό ξύλο ή μάρμαρο αποτελεί από μόνο του ένα έργο τέχνης. Υπάρχουν ακόμη άμφια αλλά και καλύμματα της Αγίας Τράπεζας που είναι χρυσοκέντητα. Γενικά καθετί που υπάρχει μέσα στο ναό μπορεί να αποτελεί ένα έργο «εκκλησιαστικής τέχνης».
4.2 Πώς είναι κτισμένη και διακοσμημένη μια Εκκλησία
Δωδεκάορτο
- Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου
- Η Γέννηση του Χριστού
- Η Περιτομή του Χριστού
- Η Υπαπαντή του Χριστού
- Τα Θεία Θεοφάνεια
- Η Σοφία του Θεού
- Η Μεταμόρφωση του Χριστού
- Η ανάσταση του Λαζάρου και η είσοδος του Χριστού στα Ιεροσόλυμα
- Τα Πάθη και ο Σταυρός του Χριστού
- Η Ανάσταση του Χριστού
- Η Θεία Ανάληψη
- Η Πεντηκοστή
4.3 Αγία Σοφία: Ένα θαύμα τέχνης
4.4 Η ομορφιά και τα μυστικά μιας εικόνας
Ποια πρόσωπα εικονίζονται στην εικόνα της Γέννησης του Μεγ. Μετεώρου ;
Ο Χριστός
Η Παναγία
Ο Ιωσήφ
Η Μαία
Δύο βοσκοί
Ένας άγγελος
Ένας όμιλος από αγγέλους
Οι τρεις μάγοι
4.5 «Διαβάζοντας» κι άλλες βυζαντινές εικόνες
Βρίσκουμε ποια από τα παρακάτω πρόσωπα εικονίζονται στην εικόνα της Ανάστασης:
Ο Χριστός, ο Αδάμ, ο Άβελ, η Εύα, ο Σολομώντας, ο Δαβίδ, ο Άδης.
Σε ποια εικόνα εμφανίζεται …
ΒΑΠΤΙΣΗ : ο Χριστός, το Άγιο Πνεύμα, ο Ιορδάνης ποταμός, ο Ιωάννης ο Πρόδρομος.
ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ : ο Χριστός, ο Πέτρος, ο Ιάκωβος, ο μαθητής Ιωάννης, ο Ηλίας, ο Μωυσής.
ΑΝΑΣΤΑΣΗ : ο Χριστός, ο Άδης, ο Αδάμ, η Εύα, ο Άβελ, ο Δαβίδ, ο Ιωάννης.
4.6 Τοιχογραφίες που διηγούνται πολλά
Αντιστοίχιση :
| Τέμπλο | Εικονοστάσι, Δωδεκάορτο |
| Ιερό Βήμα | Αγία Τράπεζα |
| Άμβωνας | Ευαγγέλιο |
| Ημικύκλιο | Παναγία |
| Τρούλος | Παντοκράτορας |
Δωδεκάορτο
- Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου
- Η Γέννηση του Χριστού
- Η Περιτομή του Χριστού
- Η Υπαπαντή του Χριστού
- Τα Θεία Θεοφάνεια
- Η Σοφία του Θεού
- Η Μεταμόρφωση του Χριστού
- Η ανάσταση του Λαζάρου και η είσοδος του Χριστού στα Ιεροσόλυμα
- Τα Πάθη και ο Σταυρός του Χριστού
- Η Ανάσταση του Χριστού
- Η Θεία Ανάληψη
- Η Πεντηκοστή
4.7 Ψηφιδωτά καλλιτεχνήματα
Σωστό και Λάθος :
α. Λ
β. Λ
γ. Σ
δ. Σ
ε. Σ
στ. Λ
ζ. Λ
η. Λ
4.8 Μικροτεχνήματα
Αντιστοίχιση :
| Ξυλογλυπτική | Στασίδια |
| Χρυσοχοΐα | Άγιο Ποτήριο |
| Χρυσοκεντητική | Άμφια |
| Αργυροχοΐα | Σταυρός ευλογίας, Θυμιατό |
| Ορειχαλκουργία | Πολυέλαιος, Καμπάνα, Μανουάλια |
4.9 Κατανυκτικοί ύμνοι και ψαλμοί
Συμπληρώνουμε τις νότες της βυζαντινής ….
Νη, Πα, Βου, Γα, Δι, Κε, Ζω
….και τις ευρωπαϊκής μουσικής
Ντο, Ρε, Μι, Φα, Σολ, Λα, Σι
Τι εκφράζουν οι παρακάτω ύμνοι της Εκκλησίας μας ;
| Σε υμνούμεν, σε ευλογούμεν, σοι ευχαριστούμεν Κύριε. | Ευχαριστία |
| Δόξα σοι τω δείξαντι το φώς. Χαίρε νύμφη ανύμφευτε. Ευλογητός ο Θεός ημών. Την όντως Θεοτόκον, σε μεγαλύνομεν. | Δοξολογία |
| Άγιε του Θεού πρέσβευε υπέρ ημών. Μη εγκαταλείπεις με Κύριε ο Θεός μου. Εκ παντοίων με κινδύνων ελευθέρωσον. Κύριε εισάκουσον της προσευχής μου. Παναγία Τριάς ελέησον ημάς. Κύριε ελέησον. | Παράκληση |
Ο Ύμνος των Ολυμπιακών Αγώνων
Αρχαίον πνεύμα αθάνατον, αγνέ πατέρα
Του ωραίου, του μεγάλου και τ’ αληθινού,
Κατέβα, φανερώσου, κι άστραψ’ εδώ πέρα
Στη δόξα της δικής σου γής και τ’ουρανού.
Στο δρόμο και στο πάλαιμα και στο λιθάρι,
Στων ευγενών αγώνων λάμψε την ορμή
Και μετ’ αμάραντο στεφάνωσε κλωνάρι
Και σιδερένιο πλάσε και άξιο το κορμί.
Κάμποι βουνά και πέλαγα φέγγουν μαζί σου
Σαν ένας λευκοπόρφυρος μέγας ναός
Και τρέχει στον ναό εδώ προσκυνητής σου,
Αρχαίον πνεύμ’ αθάνατον, κάθε λαός.
4.10 Ρωμανός ο Μελωδός, μεγάλος υμνογράφος
4.11 Κασσιανή, η μοναδική βυζαντινή υμνογράφος
Συμπληρώνω τα κενά :
Τη Μεγάλη Τρίτη ψάλλεται το περίφημο τροπάριο της Κασσιανής : « Κύριε, η εν πολλαίς αμαρτίας περιπεσούσα γυνή ». Το πραγματικό όνομα της Κασσιανής ήταν Εικασία ή Κασσία . Στο Πανεπιστήμιο σπούδασε Θεολογία, Φιλοσοφία, Φιλολογία. Ο Θεόφιλος κάλεσε δώδεκα αρχοντοπούλες για να διαλέξει μία απ’ αυτές για σύζυγο και σ’ αυτήν που θα διάλεγε τελικά θα έδινε ένα χρυσό μήλο. Από όλες, απέμεναν μόνο δύο : η Θεοδώρα και η Κασσιανή. Ο αυτοκράτορας είπε στην Κασσιανή ότι όλα τα κακά προέρχονται από τη γυναίκα. Η Κασσιανή απάντησε ότι « από τη γυναίκα επίσης πηγάζουν και όλα τα καλά ». Η Κασσιανή έτσι έχασε τον θρόνο κι έγινε μοναχή. Από τους πιο γνωστούς ύμνους της είναι : Το Δοξαστικό των Χριστουγέννων, το Ιδιόμελο της Μεγάλης Τετάρτης και ορισμένα τροπάρια από τον Κανόνα του Μεγάλου Σαββάτου.