Ψαλμοί του Δαβίδ για την κτίση του Θεού

Ο Δαβίδ, βασιλιάς στις δώδεκα φυλές του Ισραήλ, κυβερνούσε με πολλή αξιοσύνη. Κι όταν ένιωθε την καρδιά του να πλημμυρίζει από συναισθήματα, τότε έπαιρνε στο χέρι το ψαλτήρι και έψαλλε ύμνους για τον Θεό:

 

Τα ουράνια φανερώνουνε το μεγαλείο

του Θεού

και δείχνει το στερέωμα τα έργα

που έχει φτιάξει.

Η μια στην άλλη μέρα μεταδίδει αυτό

το μήνυμα

κι η μια στην άλλη νύχτα μεταφέρει αυτή

τη γνώση…

Στον ουρανό τον ήλιο εγκατέστησε.

Κι αυτός σα νιόγαμπρος που βγαίνει

απ’ τον κοιτώνα του∙

χαίρεται σαν τον αθλητή

τον δρόμο του που τρέχει.

Απ’ τη μια άκρη τ’ ουρανού η ανατολή του

κι η τροχιά του ως την άλλη

άκρη του∙

Τίποτα απ’ τη θέρμη του δεν μπορεί

να κρυφτεί

                                                 (Ψλ 19, 2-7)

 

Ψυχή μου, ευλόγησε τον Κύριο!

Κύριε, Θεέ μου, πόσο είσαι μεγάλος!

Ντύθηκες λαμπρότητα και μεγαλοπρέπεια.

Φόρεσες για μανδύα σου το φως∙

καθώς σκηνή τον ουρανό απλώνεις…

Θεμέλιωσες τη γη πάνω στις βάσεις της,

δεν πρόκειται ποτέ να κλονιστεί.

Με τον ωκεανό σαν μ’ ένδυμα την κάλυψες…

Κάνεις πηγές να τρέχουν στα φαράγγια,

ανάμεσα από τα βουνά περνούν νερά.

Σ’ αυτά ποτίζονται όλα τα ζώα του αγρού,

τ’ άγρια γαϊδούρια σβήνουνε τη δίψα τους.

Στις όχθες τους τα πουλιά χτίζουν φωλιές,

ανάμεσα στους θάμνους κελαηδούνε…

Κάνεις χορτάρι να βλασταίνει για τα ζώα

κι άλλα φυτά για να καλλιεργεί

ο άνθρωπος,

για να βγάζει από τη γη τροφή:

Κρασί για να του δίνει ευθυμία,

το λάδι, ώστε το πρόσωπό του να λαμποκοπά

και το ψωμί για να τον δυναμώνει.

Θα χορτάσουνε τα μεγάλα δέντρα

του Κυρίου,

οι κέδροι του Λιβάνου, που εκείνος φύτεψε.

Εκεί τα πουλιά χτίζουν φωλιές,

του πελαργού η κατοικία στις κορφές τους.

Βουνά ψηλά για τ’ αγριοκάτσικα,

βράχοι για καταφύγιο των ασβών.

Έκανες το φεγγάρι για το μέτρημα του χρόνου,

ο ήλιος ξέρει πότε πάει στη δύση του…

Πόσο πολλά είναι τα έργα σου, Κύριε!

Τα ’κανες όλα με σοφία∙

με όσα έφτιαξες εσύ, γέμισε

η γη!

Να, η μεγάλη κι η πλατιά η θάλασσα∙

εκεί μέσα κινούνται αναρίθμητα ζώα,

μικρά όπως και μεγάλα…

Όσο θα ζω στον Κύριο θα ψάλλω∙

όσο θα υπάρχω τον Θεό θα υμνολογώ…

                                                                             (Ψλ 104)

 

Αινείτε τον Κύριο απ’ τους ουρανούς,

αινείτε τον στα ύψη!…

Αυτόν αινείτε

ο ήλιος κι η σελήνη,

αινείτε τον

όλα τ’ άστρα τα φωτεινά!

Αινείτε τον

οι ουρανοί των ουρανών,

και τα νερά

που ’ναι πάνω απ’ τα ουράνια! …

Αινείτε τον Κύριο

απ’ τη γη,

θάλασσα, κήτη κι όλοι οι βυθοί!

Φωτιά και χαλάζι,

χιόνι κι ομίχλη,

ανεμοθύελλα…

Βουνά κι όλα τα υψώματα,

δέντρα οπωροφόρα

κι όλοι οι κέδροι.

Άγρια ζώα κι όλα τα ήμερα,

όλα όσα έρπετε κι όσα πετάτε!

Βασιλιάδες της γης

κι όλοι οι λαοί∙ άρχοντες, και της γης

οι κυβερνήτες όλοι!

Κοπέλες, παλικάρια,

γέροντες και παιδιά μαζί!…

Αινείτε τον Κύριο!

                                                                      (Ψλ 148)

1. Από την Καινή Διαθήκη

Η ομορφιά των πλασμάτων του κόσμου: Τα πετεινά και τα κρίνα

Ο Ιησούς είπε ακόμα: «Μη μεριμνάτε για τη ζωή σας, τι θα φάτε, τι θα πιείτε και τι θα ντυθείτε. Κοιτάξτε τα πουλιά που δεν σπέρνουν ούτε θερίζουν ούτε μαζεύουν αγαθά σε αποθήκες, κι όμως ο ουράνιος Πατέρας σας τα τρέφει. Εσείς δεν αξίζετε πολύ περισσότερο απ’ αυτά;
Και γιατί τόσο άγχος για το ντύσιμό σας; Ας σας διδάξουν τα αγριόκρινα πώς μεγαλώνουν∙ δεν κοπιάζουν ούτε γνέθουν∙ κι όμως σας βεβαιώνω πως ούτε ο Σολομώντας σ’ όλη του τη μεγαλοπρέπεια δεν ντυνόταν όπως ένα από αυτά. Αν όμως ο Θεός ντύνει έτσι τα αγριολούλουδα, που σήμερα υπάρχουν κι αύριο θα τα ρίξουν στη φωτιά, δεν θα φροντίσει πολύ περισσότερο για σας;

Μτ 6, 26-29

1. Από την Παράδοση της Εκκλησίας

Ο Άγιος Σεραφείμ του Σάρωφ και η αρκούδα

Στον βίο του αγίου αναφέρεται ότι τον υπηρετούσε μία αρκούδα η οποία είχε ως «διακόνημα» να «σερβίρει» τους επισκέπτες του Αγίου: καμιά φορά έστελνε την αρκούδα για «θέλημα». «Αντί να φοβίζεις τους ανθρώπους, Μίσα, πήγαινε καλύτερα και να μου φέρεις τίποτε καλό…». Η αρκούδα γύριζε πίσω κρατώντας στα μπροστινά της πόδια μια κηρήθρα μέλι.

 

Πώς ο άγιος Φραγκίσκος της Ασίζης εξημέρωσε τις άγριες τρυγόνες

Ένας νέος είχε πιάσει μια μέρα πολλές τρυγόνες και πήγαινε να τις πουλήσει. Πέφτοντας πάνω του τυχαία ο άγιος Φραγκίσκος, που είχε πάντα μια ιδιαίτερη αδυναμία στα ήμερα ζώα, και βλέποντας εκείνες τις τρυγόνες με συμπόνια, είπε στον νέο: «Καλέ μου νέε, εγώ σε παρακαλώ να τις δώσεις σ’ εμένα. Πουλιά τόσο αθώα, που στη Γραφή είναι σύμβολο των αγνών και ταπεινών ψυχών, να μην πέσουν σε χέρια κακών ανθρώπων και τα σκοτώσουν». Και αμέσως εκείνος, εμπνευσμένος από τον Θεό, τις έδωσε όλες στον άγιο Φραγκίσκο. Κι αυτός παίρνοντάς τις στην αγκαλιά του, άρχισε να τους μιλάει γλυκά: «Αδελφές μου, άδολες τρυγόνες, αθώες και αγνές, γιατί αφήσατε να σας πιάσουν; Να τώρα, εγώ θέλω να σας γλιτώσω από τον θάνατο και να σας φτιάξω φωλιές, για να καρπίσετε και να πληθύνετε, σύμφωνα με την εντολή του Δημιουργού μας».
Και πηγαίνει ο άγιος Φραγκίσκος και φτιάχνει φωλιές για όλες. Και οι τρυγόνες, όπως συνηθίζουν, άρχισαν να γεννούν αυγά και να τεκνοποιούν μπροστά στους αδελφούς. Και έμεναν σαν οικόσιτα και κατοικούσαν με τον άγιο Φραγκίσκο και με τους άλλους αδελφούς, σαν να ήταν όρνιθες που από πάντα τρέφονταν από αυτούς. Και ποτέ δεν έφυγαν, μέχρι που ο άγιος Φραγκίσκος με την ευλογία του τους έδωσε την άδεια να φύγουν.

 

Από μια προσευχή του οσίου Ιουστίνου Πόποβιτς

 

Κύριε ελέησον!

Χορταράκι ελέησον!

Πουλάκι ελέησον!

Τα πάντα μέσα μου και γύρω μου…

το παν και τα πάντα σε όλους τους κόσμους

που γνωρίζω και αισθάνομαι,

με υποκινούν σε κραυγαλέα προσευχή.

Κύριε ελέησον!

………………………………………………….

Και μαζί με Σένα και πίσω από Σένα να τον ελεήσουν

όλα τα όντα και όλη η κτίση: Κύριε ελέησον!

Μητέρα ελέησον!

Φίλε ελέησον!

Χορταράκι ελέησον!

Πουλάκι ελέησον!

Όλα τα όντα σε όλους τους κόσμους:

Ελεήστε!!! Ελεήστε!!! Ελεήστε!!!

 

 

Από την ελληνική ποίηση

Διονύσιος Σολωμός, Ψαλμός (από τα Ανέκδοτα έργα)

 

Όλα μιλούν για το Θεό. Μιλεί η γελαστή εμφάνιση

τού φεγγαριού και των άστρων

μιλεί το δυνατό μούγκρισμα των καταιγίδων

μιλεί της θάλασσας το βαθειό ανατρίχιασμα.

Όταν ο ήλιος ξυπνά όλον τον κόσμο,

μιλούν οι αμέτρητες φωνές του

και για το Θεό λένε τόσα ωραία πράγματα

όσα δεν μπορεί θνητό γόνιμο αχείλι.

Όλη η δημιουργία το Θεό παρακαλεί και αισθάνεται

από τού χορταριού το φυλλαράκι έως το ουράνιο ζαφείρι.

Μόνο τού ανθρώπου άφωνος μένει ο νους.

Το φυσικό περιβάλλον στις θρησκείες του κόσμου

Οι άνθρωποι στην προσπάθειά τους να εκφράσουν τον σεβασμό τους και να λατρέψουν τον Θεό (ή τους θεούς τους) συχνά χρησιμοποιούν τη φύση και όσα τους προσφέρει αυτή: Δέντρα, φυτά, πουλιά, ζώα, νερά. Αυτούσια ή ως αναπαράσταση βρίσκονται στους χώρους λατρείας και στους ιερούς τόπους των θρησκειών, αναπόσπαστο μέρος της θρησκευτικής ζωής των πιστών.
Συχνά, μέσα στα ιερά κείμενα κάθε θρησκείας συναντάμε συμβουλές ή και εντολές προς τους πιστούς για να εκφράζουν τον σεβασμό τους προς τη φύση και προς όλα τα όντα (ζώα και φυτά) που ζουν στο κοινό σπίτι που είναι η γη.
Στο πρώτο βιβλίο της Αγίας Γραφής των χριστιανών, τη Γένεση, στα πρώτα κεφάλαιά της για τη Δημιουργία του κόσμου, βλέπουμε τον ίδιο τον Θεό να τοποθετεί τον άνθρωπο υπεύθυνο για την προστασία και τη συντήρηση της. Σε κείμενα που έγραψαν σπουδαίοι Άγιοι της Εκκλησίας.
Στη ζωή τους, πολλοί άγιοι σεβάστηκαν και αγάπησαν τη φύση, π.χ. ο Άγιος Γεράσιμος.

 

Το νερό:

Στον Χριστιανισμό με νερό βαφτίζονται οι νέοι πιστοί.

Στο Ισλάμ, έξω από κάθε τζαμί υπάρχουν νιπτήρες για να πλένονται και να καθαρίζονται οι πιστοί πριν την προσευχή, κάτι που θεωρείται ιδιαίτερα σημαντικό για τους μουσουλμάνους καθώς με τον τρόπο αυτό εξαγνίζονται, δηλαδή καθαρίζεται και η ψυχή τους για την προσευχή.

 

Στην Ινδία, ο ίδιος ο ποταμός Γάγγης λατρεύεται ως θεός. Με τα τελετουργικά λουτρά στα νερά του οι Ινδοϊστές θεωρούν ότι ξεπλένουν τις αμαρτίες τους και εξαγνίζονται. Λουτρό εξαγνισμού γίνεται και στη λίμνη Πουσκάρ της Ινδίας.

 

Δένδρα και λουλούδια:

Στις ινδουιστικές και βουδιστικές γιορτές τα λουλούδια αποτελούν σημαντική προσφορά στα αγάλματα των θεοτήτων που τιμούν.
Στα βουδιστικά μοναστήρια υπάρχει πάντα στον περίβολο το ιερό δέντρο «μπόντι»  που συνδέεται με τον φωτισμό του Βούδα. Επίσης, οι βουδιστικοί ναοί, οι «στούπες», χτίζονται και με τη μορφή του λουλουδιού του   λωτού.

 

Ιερά Ζώα:

Οι Ινδοί δείχνουν ιδιαίτερη ευλάβεια προς την αγελάδα, που τη θεωρούν ιερή και γι’ αυτό απαγορεύεται η κατανάλωση του κρέατός της. Επίσης, τιμούν ως ιερό ζώο και τους ελέφαντες.
Στον Βουδισμό οι πιστοί είναι υποχρεωμένοι να σέβονται κάθε μορφή ζωής και να αποφεύγουν την οποιαδήποτε βλάβη της.

 

 Η φύση στη χριστιανική τέχνη

Στη χριστιανική ζωγραφική, συναντούμε πολλές εικόνες και σκηνές από τη φύση: δέντρα, βουνά, ποτάμια αλλά και ζώα, ψάρια και πουλιά. Ο ζωγράφος τα φωτίζει με τον ίδιο τρόπο που φωτίζει τα πρόσωπα του Χριστού, της Παναγίας, των αγίων και των ανθρώπων. Με ένα φως που δεν έρχεται από κάπου έξω, αλλά είναι το ίδιο το φως του θεού που φωτίζει τα πάντα. Έτσι, το κάθε μικρό φυλλαράκι φωτίζεται από το φως του Θεού. Επίσης τα ψάρια στη θάλασσα ή στον ποταμό παριστάνονται έξω από το νερό, να φαίνονται λες κι επιπλέουν, για να φωτιστούν από το ίδιο φως που φωτίζει τα πρόσωπα. Κάθε τι αποκτάει την αξία του και φανερώνεται άξιο της σχέσης με τον Θεό της αγάπης.
Κάποιες φορές τα στοιχεία της φύσης προσωποποιούνται. Το βλέπουμε αυτό για παράδειγμα στην απεικόνιση της Βάπτισης του Χριστού. Ο ποταμός Ιορδάνης ζωγραφίζεται με ανθρώπινη μορφή. Παρουσιάζεται ως ένας γέροντας που ιππεύει δυο δελφίνια. Αλλά και η θάλασσα, στην ίδια εικόνα παρουσιάζεται ως κόρη με όμορφο τριανταφυλλί φόρεμα.
Στα πρώτα χριστιανικά χρόνια, πολλά από τα στοιχεία της φύσης χρησιμοποιήθηκαν σαν σύμβολα, για να «πουν» δηλαδή μιαν αλήθεια στους χριστιανούς. Έτσι, τα αρχικά από το όνομα του Χριστού Ι.Χ.Θ.Υ.Σ παρουσιάστηκαν με την εικόνα ενός ψαριού.
Ένα πουλί, ο φοίνικας, έγινε σύμβολο της Ανάστασης, ενώ ο φοίνικας, το δέντρο, συμβόλιζε το δίκαιο, τη νίκη, και τον θρίαμβο κατά της αμαρτίας.
Το παγώνι, όμορφα παρουσιασμένο σε ψηφιδωτά, όπως εκείνο στον Άγιο Γεώργιο, στη Ροτόντα, στη Θεσσαλονίκη, επίσης συμβολίζει την Ανάσταση και την αθανασία. Τα περιστέρια ήταν αγαπημένο θέμα των πρωτοχριστιανικών χρόνων, σύμβολο του Αγίου πνεύματος. Ο πελεκάνος χρησιμοποιήθηκε στα παλαιοχριστιανικά ψηφιδωτά αλλά, πολλές φορές, θα τον δούμε να στολίζει και ξυλόγλυπτα τέμπλα. Είναι κι αυτός ένα σύμβολο της σταυρικής θυσίας του Χριστού, όπως και ο πελεκάνος που τρυπάει την πλευρά του για να θρέψει με το αίμα του τα παιδιά του.
Και βέβαια ο Ιησούς ως “αμνός” δηλαδή προβατάκι, απεικονίζεται από την εποχή των κατακομβών μέχρι και τα νεότερα χρόνια. Ο αμνός που τον προσκυνούν ελάφια, ο αμνός εν μέσω άλλων αμνών που συμβολίζουν τον Χριστό και τους Αποστόλους. Σε χριστιανικούς ναούς συναντούμε την παράσταση με το ελάφι δίπλα σε πηγή. Συμβολίζει την ψυχή του ανθρώπου που πάει να «ξεδιψάσει» στον Θεό.
Ο Χριστός, για να δώσει μια παραστατική εικόνα για την Εκκλησία του, χρησιμοποιεί την άμπελο. Έτσι, πολύ συχνά, θα δούμε τον Χριστό εικονισμένο στο κέντρο αμπέλου με τους Αποστόλους γύρω του, ανάμεσα στα κλήματα.
Και η Παναγία που είναι η πηγή της Ζωής, ως Θεοτόκος, απεικονίζεται στην εικόνα της Ζωοδόχου Πηγής, καθισμένη σε κολυμπήθρα που με το νερό της γεμίζει δεξαμενή απ’ όπου κάθε αναγκεμένος άνθρωπος μπορεί να πιεί και να αναζωογονηθεί.
Η συμμετοχή της φύσης στα θαυμαστά γεγονότα της ζωής του Χριστού ή των Αγίων της εκκλησίας φανερώνεται με ποικίλους τρόπους.

 

Σε κάποιες εικόνες του Ευαγγελισμού, ζωγραφίζονται πανέμορφα λουλούδια να ανθίζουν στα πόδια του Αγγέλου, πουλιά να πετούν ανάμεσά τους και, λίγο πιο κάτω, συμμετέχουν στο θαυμαστό γεγονός υδρόβια πουλιά και ο υποθαλάσσιος κόσμος με τα όμορφα μικροσκοπικό πλάσματά του.

 

 

(Εικόνα Ευαγγελισμού του Σινά).

 

Το σπήλαιο στην εικόνα της Γέννησης του Χριστού προφυλάσσει το μικρό παιδί που γεννήθηκε ως σωτήρας και τα βουνά γύρω του λαμπυρίζουν και παίρνουν μέρος στη χαρά όλης της φύσης. Αλλά και τα πρόβατα και τα κατσίκια της ίδια εικόνας μετέχουν στο γεγονός, καθώς εικονίζονται να πλαισιώνουν την σκηνή. Το γαϊδουράκι και το βόδι είναι τα ζώα που συμβολίζουν τους ανθρώπους που, αν και λίγοι, ήδη από την Παλαιά Διαθήκη, περίμεναν με πίστη την έλευση του Μεσσία.
Άνεμοι και καταιγίδα που σηκώνει τεράστια κύματα αναστατώνουν το βλέμμα μας αλλά να, ο Χριστός πάνω στο καράβι ευλογεί και τα κατευνάζει. Όλα τα παραπάνω στην απεικόνιση του γνωστού θαύματος στη λίμνη Γεννησαρέτ.
Στην εικόνα της Σταύρωσης, ο ήλιος και η σελήνη αποστρέφουν το πρόσωπό τους από το φοβερό γεγονός, εκφράζοντας τον αποτροπιασμό τους για τα έργα των ανθρώπων.
Τα δέντρα υποκλίνονται στην Παναγία που προσεύχεται λίγο πριν την κοίμησή της.
Τα βράχια ζωγραφίζονται να γέρνουν για να προφυλάξουν και να κρύψουν τους ασκητές στην έρημο. Ενώ, με τη χάρη των Αγίων, τα λιγοστά δεντράκια ανθίζουν και γεμίζουν κελαϊδίσματα πουλιών.
Όλα τα παραπάνω μας δείχνουν πόσο σημαντική θέση κατέχει η φύση ως δημιούργημα του Θεού στις αφηγήσεις των ζωγράφων για τη σωτηρία του κόσμου.

 

Ο άνθρωπος ως ιερέας και βασιλιάς της κτίσης

Ο Θεοφάνης από την Κρήτη μας δίνει μια ωραία ζωγραφική παράσταση στο μοναστήρι του Αγίου Νικολάου του Αναπαυσά στα Μετέωρα, (16ος αι.). Απεικονίζει τον Αδάμ να ευλογεί όλα τα ζώα που στέκονται απέναντί του, ζώα ήμερα αλλά και ζώα άγρια, όλα φιλικά και ειρηνικά απέναντί του.

« Εντολή σου, είπε, αυτός ο κόσμος

και γραμμένος μες στα σπλάχνα σου είναι

Διάβασε και προσπάθησε

και πολέμησε» είπε…»

 

                                Οδυσσέας Ελύτης, Το Άξιον Εστί, Γένεσις

Η ευθύνη του ανθρώπου για την κτίση

Η μόλυνση και η καταστροφή του περιβάλλοντος από ανθρώπινους παράγοντες

 

• Τα δάση εξαφανίζονται από πυρκαγιές, από κόψιμο ξυλείας ή από εκχερσώσεις για οικόπεδα, αεροδρόμια κ.λ.π.

• Ο αέρας μολύνεται από τα καυσαέρια των αυτοκινήτων και των εργοστασίων ή από διαρροή ραδιενέργειας από τα πυρηνικά εργοστάσια.
• Tα απόβλητα των εργοστασίων και οι αποχετεύσεις των πόλεων μολύνουν το νερό, τις λίμνες και τις θάλασσες.

• Το έδαφος καταστρέφεται από τη παράλογη χρήση λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων. Το ίδιο και τα δέντρα.
• Εμπρησμοί. Κάθε χρόνο χιλιάδες στρέμματα γης αποτεφρώνονται από την καταστροφική μανία κάποιων ανθρώπων

• Το παράνομο εμπόριο ζώων έχει αφανίσει ένα μεγάλο μέρος της πανίδας όλου του πλανήτη. Καθημερινά ένα περίπου είδος ζώου εξαφανίζεται
• Οι θόρυβοι, η “ηχορύπανση”, είναι μια ακόμη μάστιγα της σημερινής κοινωνίας.

Τα αποτελέσματα όλων αυτών είναι καταστροφικά για τον άνθρωπο. Όχι μόνο η ποιότητα ζωής καταστρέφεται, αλλά και η επιβίωση του ανθρώπου γίνεται προβληματική. Όλοι σήμερα παραδέχονται τα ολέθρια αποτελέσματα από την καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος. Παντού σ’ όλο τον κόσμο έχουν ιδρυθεί ομάδες ανθρώπων που αγωνίζονται για να σταματήσει το κακό.
Μεγάλες διασκέψεις των Ηνωμένων Εθνών για το περιβάλλον έγιναν στο Ρίο ντε Τζανέιρο της Βραζιλίας και στο Κιότο της Ιαπωνίας και κατέληξαν ότι η εκμετάλλευση των πόρων της γης (νερό, πετρέλαιο, φυσικό αέριο) πρέπει να γίνεται με τέτοιο τρόπο, ώστε να προστατεύεται το περιβάλλον από την άντληση και τη χρήση τους.
Η 5η Ιουνίου γιορτάζεται από όλο τον κόσμο ως η παγκόσμια ημέρα προστασίας του περιβάλλοντος.
Η χριστιανική Εκκλησία όρισε την 1η Σεπτεμβρίου, την ημέρα που αρχίζει το εκκλησιαστικό έτος, ως ημέρα προστασίας της φύσης και τη γιορτάζει με μια ειδική ακολουθία που γράφτηκε γι’ αυτόν τον σκοπό.

Τίποτα στη φύση δεν είναι άχρηστο! (λαϊκό ινδικό παραμύθι)

Κάποτε δύο μαθητές αφού τελείωσαν τις σπουδές τους, ρώτησαν τον δάσκαλό τους:
«Δάσκαλε, τι δώρο να σου προσφέρουμε για τη σοφία που μας χάρισες;»
Ο δάσκαλος χάρηκε με την αγάπη και την ευγνωμοσύνη που του έδειξαν οι μαθητές του. δεν περίμενε να του δώσουν τίποτε παραπάνω. Παρ’ όλα αυτά, αποφάσισε να προσθέσει στη σοφία των μαθητών του λίγη ακόμη. Έτσι τους είπε:
«Καλά μου παιδιά, πηγαίνετε στο δάσος και φέρτε μου μερικά ξερά φύλλα. Προσέξτε όμως, θα τα πάρετε μόνο αν δεν θέλει να τα χρησιμοποιήσει κανείς άλλος».
Οι μαθητές του απόρησαν με το παράξενο δώρο που τους ζήτησε ο δάσκαλός τους, αλλά επειδή του ήταν αφοσιωμένοι και του είχαν εμπιστοσύνη έφυγαν για να κάνουν ό,τι τους ζήτησε.
Μόλις μπήκαν στο δάσος, αντίκρισαν ένα σωρό από ξερά φύλλα. Την ώρα που άρχισαν να τα μαζεύουν, ένας γέρος χωρικός ήρθε τρέχοντας και τους είπε: «Σας παρακαλώ, αφήστε αυτά τα φύλλα πίσω στον σωρό. Εγώ τα μάζεψε για να τα κάνω λίπασμα. Τα ανακατεύω με το χώμα και μετά από λίγο καιρό γίνονται καταπληκτικό λίπασμα για τα φυγά μου, κι έτσι η σοδειά μου είναι πλούσια».
Οι μαθητές άφησαν τα φύλλα και προχώρησαν παραπέρα. Εκεί είδαν τρεις γυναίκες να μαζεύουν ξερά φύλλα και να τα βάζουν στα καλάθια τους.
«Τι τα κάνετε αυτά τα ξερά φύλλα;» τις ρώτησαν.
«Τα καίω για να ζεστάνω νερό και να πλύνω τα ρούχα μας», αποκρίθηκε η πρώτη γυναίκα. «Διαλέγω τα πιο ωραία φύλλα και φτιάχνω πολύχρωμα μπουκέτα ή ζωγραφίζω πάνω τους όμορφες εικόνες. Όλα αυτά τα πουλάω κι έτσι κερδίζω μερικά χρήματα για να θρέψω τα παιδιά μου», είπε η δεύτερη. «Μαζεύω ξερά φύλλα από αυτό το δέντρο, γιατί ο άντρας μου είναι φαρμακοποιός και τα χρησιμοποιεί για να φτιάξει φυτικά φάρμακα. Γιατρεύει έτσι πολλές αρρώστιες», απάντησε και η τρίτη.
Οι μαθητές τότε προχώρησαν βαθύτερα στο δάσος. Είδαν κάτι ξερά φύλλα κάτω από ένα ψηλό δέντρο. Εκείνη τη στιγμή πέρασε ένα μεγάλο πουλί, πήρε ένα φύλλο και το άφησε πάνω σε ένα άλλο δέντρο. Το πουλί έφτιαχνε τη φωλιά του από ξερά φύλλα και χορτάρι. Έτσι, δεν πήραν τα φύλλα που ήταν χρήσιμα στο πουλί και αποφάσισαν να γυρίσουν πίσω. Στον δρόμο είδαν μια μικρή λίμνη όπου επέπλεε ένα ξερό φύλλο.
«Υπάρχει ένα μεγάλο ξερό φύλλο που δεν το χρειάζεται κανείς», είπε ο ένας.
Οι μαθητές πήγαν στη λίμνη και μάζεψαν το φύλλο. Με έκπληξη είδαν δύο μεγάλα κόκκινα μυρμήγκια επάνω του. καθώς ο ένας μαθητής κρατούσε το φύλλο στο χέρι του, τα δύο μυρμήγκια έμοιαζαν να λένε: «Αυτό το ξερό φύλλο είναι το σωσίβιό μας. Αν δεν υπήρχε, θα είχαμε πνιγεί».
Μετά απ’ αυτό, οι δύο μαθητές παράτησαν το άσκοπο ψάξιμο, γύρισαν στον δάσκαλό τους και του είπαν λυπημένοι: «Δάσκαλε, ανακαλύψαμε ότι ακόμα και τα ξερά φύλλα έχουν πάρα πολλές χρήσεις. Όλα τα ξερά φύλλα που βρήκαμε ήταν χρήσιμα για διάφορους λόγους. Συγχώρεσέ μας που δεν φέραμε το δώρο που μας ζήτησες».
«Αγαπητά μου παιδιά», απάντησε ο δάσκαλος, «πήρα το δώρο που ήθελα. Η γνώση που αποκτήσατε σήμερα είναι το δώρο που μου κάνατε. Ακόμα κι ένα ξερό φύλλο είναι πολύ χρήσιμο για τον άνθρωπο, τα πουλιά, ακόμα και τα έντομα. Μην ξεχάσετε ποτέ το μάθημα που πήρατε σήμερα».

Από την ελληνική ποίηση και μουσική

[…] Πάει ο καιρός πάει ο καιρός

Που ήταν ο κόσμος δροσερός

Και κάθε αυγή ξεκινούσε μια πηγή

Για να ποτίσει όλη τη γη.

               Ν. Γκάτσος / Μ. Χατζηδάκης, Μυθολογία

Εκεί που φύτρωνε φλισκούνι κι άγρια μέντα

Κι έβγαζε η γη το πρώτο της κυκλάμινο

Τώρα χωριάτες παζαρεύουν τα τσιμέντα

Και τα πουλιά πέφτουν νεκρά στην

υψικάμινο.

Εκεί που σμίγανε τα χέρια τους οι μύστες

Ευλαβικά πριν μπουν στο θυσιαστήριο

τώρα πετάνε τ’ αποτσίγαρα οι τουρίστες

και το καινούργιο πάν’ να δουν διυλιστήριο.

Εκεί που η θάλασσα γινόταν ευλογία

Κι ήταν ευχή του κάμπου τα βελάσματα

Τώρα καμιόνια κουβαλάν’ στα ναυπηγεία

Άδεια κορμιά, σιδερικά, παιδιά κι

ελάσματα.

Κοιμήσου Περσεφόνη

Στην αγκαλιά της γης

Στου κόσμου το μπαλκόνι

Ποτέ μην ξαναβγείς.

         Ν. Γκάτσος / Μ. Χατζηδάκης, Τα παράλογα

– Κυκλάμινο, κυκλάμινο στου βράχου τη σχισμάδα

πού βρήκες χρώματα κι ανθείς πού μίσχο και σαλεύεις;

– Μέσα στο βράχο σύναξα το γαίμα στάλα στάλα

μαντίλι ρόδινο έπλεξα κι ήλιο μαζεύω τώρα.

         Γ. Ρίτσος / Μ. Θεοδωράκης, Δεκαοκτώ λιανοτράγουδα της πικρής πατρίδας

Ζαχαρίας Παπαντωνίου, Το ποταμάκι

 

Από που είσαι, ποταμάκι;

– Από ‘κείνο το βουνό.

– Πώς τον ‘λέγαν τον παππού σου;

– Σύννεφο στον ουρανό.

– Ποια είναι η μάνα σου;

– Η μπόρα.

– Πώς κατέβηκες στη χώρα;

– Τα χωράφια να ποτίσω

και τους μύλους να γυρίσω.

– Στάσου να σε ιδούμε λίγο,

ποταμάκι μου καλό.

– Βιάζομαι πολύ να φύγω,

ν’ ανταμώσω το γιαλό.

Μουσική και videos