Η νεότερη ιστορία του Σχοινά

Στις 10-8-84 είχα την ευκαιρία να συναντηθώ με τρεις ηλικιωμένους κατοίκους του Σχοινά, τους: Εμμαν. Ι. Πρόιο, ετών 78, Θεμιστ. Κ. Πρόιο ετών 78 και Θωμά Δ. Σταματόπουλο ετών 84, οι οποίοι προφορικά μου έδωσαν πολλά ιστορικά στοιχεία για το χωριό τους. Ο Εμμαν. Ι. Πρόιος ειδικότερα, μου διέθεσε φωτοαντίγραφα του αρχείου που διατηρεί από έγγραφα σχετικά με την δράση του Μακεδονομάχου παππού του Δημ. Πρόιου, καθώς και μια δική του χειρόγραφη (Νοεμ. 78) καταγραφή της συμβολής των κατοίκων του Σχοινά στον Μακεδονικό Αγώνα, την οποία έγραψε από πληροφορίες που του ‘δωσαν οι Αριστείδης Γ. Μηνόπουλος και Φώτης Δ. Σαφαλόπουλος, που γεννήθηκαν το 1898. Έτσι με τα παραπάνω στοιχεία και μερικές αναφορές από την σχετική βιβλιογραφία, μπορεί να γραφεί μια περιεκτική συντομογραφία της νεώτερης ιστορίας του χωριού Σχοινά.
Το χωριό πήρε την ονομασία του από τα πολλά σχοινιά που κατασκεύαζαν οι κάτοικοι του παλιά. Στην περιοχή του Σχοινά καλλιεργούσαν λιναριές κι από τις ίνες τους κατασκεύαζαν σχοινιά αλλά και ρούχα, θυμούνται μάλιστα πουκάμισα κατασκευασμένα από λινάρι. Έτσι λοιπόν «Σχοινάς» σημαίνει τον τόπο που έχει ή παράγει σχοινιά (σχοινί-Σχοινάς).
Η αρχική θέση του οικισμού γύρω από την εκκλησία Άγιος Δημήτριος του σημερινού Νεοχωρίου, ενώ τότε το Νιχώρι ήταν μερικές καλύβες (Νιχουρίτ’κα καλύβια) ανατολικότερα του σημερινού χωριού κοντά στο κτήμα του ρωσικής υπηκοότητας Μαυρουδή. Την θέση εκείνη την εγκατέλειψαν οι Σχοινιώτες πάνω από διακόσια χρόνια πριν, επειδή ο τόπος εκείνος είχε τότε πολλά φίδια, και μετοίκησαν στο ψήλωμα της σημερινής θέσης του οικισμού. Καινούργια εκκλησία όμως δεν έχτισαν, αλλά συνέχισαν να λειτουργούνται και να θάβουν τους νεκρούς τους στον “Άγιο Δημήτρη. Μάλιστα το νεκροταφείο του Άγιου Δημήτρη το χρησιμοποιούσαν μέχρι το 1925 περίπου, επειδή από δεισιδαιμονία φοβόταν πως αν έκαναν καινούργιο νεκροταφείο θα πλήθαιναν κι οι νεκροί. Η χρονολόγηση της κτίσης του ναού του Αγίου Δημήτρη θα μας έδινε κάποιο σίγουρο ανώτατο χρονικό σημείο για την ιστορική ύπαρξη η δημιουργία του παλιού οικισμού. Για την ώρα όμως το μόνο τέτοιο στοιχείο που μπορώ να παραθέσω είναι η αναφορά του χωριού Σχοινά σε χειρόγραφα του επίσκοπου Καμπάνιας Θεόφιλου (1749-1795), οπότε μπορούμε με βεβαιότητα να πούμε πως το χωριό υπήρχε σίγουρα στα μέσα του 18ου αιώνα (Β.Α. Μυστακίδου, διάφορα περί Θεσ/νίκης σημειώματα, τομ. ΚΖ, σελ. 387-388).
Μια άλλη αναφορά του χωριού βρίσκουμε στον «Φάρο της Μακεδονίας» (αρ. φ. 858/14-6-1884), όπου διαβάζουμε πως στα 1884 ο Σχοινάς («Σχινάς») είχε 30 σπίτια και 10 μαθητές, με δάσκαλο τον Δ. Γεμιτζόγλου. Οι Σχοινιώτες θυμούνται επίσης με δέος τις τελευταίες μεγάλες πλημμύρες του Αλιάκμονα, παρ’ όλο που το χωριό τους, σαν ψήλωμα που ήταν, ποτέ δεν «πνίγονταν από τα νερά», και αναφέρουν πως έρχονταν νερό κι από τον φουσκωμένο Αξιό. Σε ερώτηση μου δε, για το αν υπήρχαν αρχαιότητες, μου μίλησαν για μια τοποθεσία στον Βάλτο «Άγιος Νικόλαος», απ’ όπου έπαιρναν πέτρες κι εύρισκαν κεραμίδια, ευρήματα που τους δημιούργησαν την πεποίθηση πως σίγουρα εκεί υπήρχε κάποιος προγενέστερος οικισμός.
Οι κάτοικοι ασχολούνταν, όπως όλοι οι ρουμλουκιώτες με την γεωργία και κτηνοτροφία, αλλά η κύρια ασχολία τους, λόγω της παραλίμνιας θέσης του χωριού ήταν το ψάρεμα. Οι Σχοινιώτες με τις πλάβες τους (βάρκες λίμνης χωρίς καρίνα) όργωναν τα υδάτινα μονοπάτια της λίμνης για να ψαρέψουν κι έτσι έγιναν πολύτιμοι σαν πλαβατζήδες και οδηγοί του Βάλτου στα χρόνια του Μακεδονικού Αγώνα. Το αγρόκτημα του Σχοινά ανήκε σε Τούρκο μπέη που αργότερα το ‘δωσε προίκα στους δύο γαμπρούς του κι έτσι ο μισός Σχοινάς ανήκε στον Σαλήμπεη κι ο άλλος μισός στον Ραχμή μπέη. Στο τούρκικο κονάκι, που ήταν στο χώρο που έχει σήμερα ο Βεζύρογλου στο κέντρο του οικισμού, θυμούνται σαν επιστάτες τον Χασάν μπέη, τον Θεοχάρη Κούγκα και κάποιον Έλληνα από την Μυτιλήνη.
Παπά τους, εκείνα τα χρόνια, θυμούνται τον Παπαδημήτρη (π. Δ. Θεοδώρου) και δάσκαλο τον Αντώνιο Μοσχόπουλο (Παπαντώνη) απ’ τον Γηδά. Από το βιβλίο του ΣΤ. Παπαδόπουλου «Η κατάσταση της παιδείας το 1906 στην ύπαιθρο Θεσ/νίκης (σελ. 132), αντιγράφω την παρακάτω ενδιαφέρουσα αναφορά για το σχολείο του Σχοινά στα 1906:». Σχοινάς. Κτήμα τουρκικόν μετά οικιών 32 και κατοίκων 185 απάντων Ελλήνων. Οι κάτοικοι δεν ηδυνήθησαν, ως λέγουσι, αν διατηρήσουν δια των 8 μόνον λιρών, ας κατέβαλον, τον διδάσκαλόν των, δια τούτο μη τυχόντες επιδόματος δεν ήνοιξαν σχολείον. Αν μη δοθή επίδομα (βοήθημα) εις το μικρόν τούτον χωρίον, δύνανται οι μαθηταί αυτού να μεταβαίνωσι εις τον πλησίον Γιδάν. Ο εντόπιος ιερεύς αγράμματος ων, αδυνατεί ν’ αναλάβη και διδασκαλικά καθήκοντα». Τελικά, αν και άγνωστο πως, οι Σχοινιώτες πρέπει να έλυσαν αμέσως το παραπάνω οικονομικό πρόβλημα τη μισθοδοσία του δάσκαλου, γιατί ο Παπαντώνης μνημονεύεται σαν δάσκαλος στο Σχοινά από το 1903 μέχρι και το 1908 συνεχώς.
Στα χρόνια του Μακεδονικού Αγώνα οι Σχοινιώτες οργανώθηκαν σε επιτροπές και βοηθούσαν σαν σύνδεσμοι, οδηγοί, πλαβατζήδες, τροφοδότες και μεταφορείς. Ως εκεί φτάναν τα βουβαλάμαξα ή βοδάμαξα, που απ’ τις σκάλες του Θερμαϊκού Κλειδί και Κουλιακιά, κουβαλούσαν ως εδώ οπλισμό και εφόδια για τους αντάρτες, τα οποία στη συνέχεια τα φόρτωναν οι Σχοινιώτες στις πλάβες και τα μετέφεραν στις ελληνικές καλύβες του Βάλτου. Ακόμη κουβαλούσαν με τις πλάβες τους χώμα, για να συντηρούν οι αντάρτες τα προχώματα στις καλύβες. Στον Βάλτο έμπαιναν συνήθως πολύ πρωί ή με ομιχλώδη καιρό, επειδή όλη αυτή η μεταφορική διακίνηση γινόταν με σαφή κίνδυνο της ζωής τους, αφού κάθε στιγμή ήταν ενδεχόμενο να βρεθούν αντιμέτωποι με βουλγάρικες βάρκες, θυμούνται μάλιστα τον συγχωριανό τους Νικόλαο Πετσιόπουλο, που τον σκότωσαν οι Βούλγαροι στον Βάλτο, ενώ μετέφερε με την πλάβα του χώμα.
Σαν βαρκάρηδες (πλαβατζήδες) και μεταφορείς που βοηθούσαν τους αντάρτες του Βάλτου μνημονεύονται οι: 1) Απόστολος Κουρκουτάς, 2) Δημήτριος Παν. Σιάφαλος (Σταματόπουλος), 3) Φίλιππος Αναστ. Σιάφαλος, 4) Απόστολος Ακρ. Γογόπουλος, 5) Νικόλαος Κωστής, 6) Θεόδωρος Παντ. Πανταζόπουλος, 7) Κων/νος Καν. Κασλαμάς, 8) Ιωάννης Ν. Μηνόπουλος, 9) Κων/νος Ι. Μηνόπουλος, 10) Φίλιππος Ευαγγελόπουλος, 11) Θωμάς Τραχιλόπουλος, 12) Θωμάς Καμπούρης και 13) Νικόλαος Παπαδόπουλος.
Επίσης σε σπίτια του Σχοινά συχνά φιλοξενούνταν διερχόμενα ανταρτικά σώματα ή εμπιστεύονταν την περιποίηση τραυματισμένων, ενώ ορισμένοι κάτοικοι του χωριού βοηθούσαν στον Μακεδονικό Αγώνα σαν τοπικοί οργανωτές και υπεύθυνοι της διακίνησης του εφοδιασμού και της διευκόλυνσης του έργου των ανταρτικών σωμάτων. Αυτό το έργο το επιτέλεσαν κυρίως αυτοί που κατά καιρούς είχαν διατελέσει πρόκριτοι ή μουχτάρηδες του Σχοινά και σαν τέτοιοι μνημονεύονται οι: 1) Δημήτριος Πρ. Πρόϊος, 2) Γεώργιος Ν. Μηνόπουλος, 3) Δημήτριος Θεοδ. Σιάφαλος και 4) Ακριβός Παπαδόπουλος, οι οποίοι με τις οικογένειες τους πρόσφεραν πολύτιμες υπηρεσίες σ’ όλη τη διάρκεια του Αγώνα.
Απ’ αυτούς ο Δημήτριος Πρόϊος του Προδρόμου, είναι ο μόνος απ’ τον Σχοινά που αναγνωρίστηκε και επίσημα σαν Μακεδονομάχος και υπάρχει η δυνατότητα να αναφερθούν μερικά ειδικότερα στοιχεία για την δράση του. Ο Δ. Πρόϊος γεννήθηκε στα 1841 περίπου και σαν επάγγελμα, εκτός από την γεωργία και κτηνοτροφία, είχε το ζωεμπόριο, ενώ παράλληλα μίσθωνε από τους μπέηδες τμήματα εκτάσεως από το τσιφλίκι του Σχοινά και απ’ το Νιχώρι. Διατέλεσε επί πολλά χρόνια μουχτάρης κι έτσι, λόγω της οικονομικής και κοινωνικής του επιφάνειας, είχε την δυνατότητα να ασκεί επιρροή σ’ αυτή την περιοχή. Τον θυμούνται καβαλάρη στ’ άλογο να τρέχει και να ρυθμίζει τις διαδικασίες για βοήθεια των ανταρτών του Βάλτου. Ο καπετάν Μαζαράκης (μετέπειτα αντιστράτηγος) γράφει σε πιστοποιητικό, ότι ο Δ. Πρόϊος σ’ όλη τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα, πρόσφερε μεγάλες υπηρεσίες και χρησιμοποιήθηκε σε περίθαλψη, απόκρυψη και γενικά την διευκόλυνση της αποστολής των ανταρτικών Σωμάτων στην Λίμνη των Γιαννιτσών, κι ότι υπήρξε απ’ τους πιο δραστήριους πράκτορες της περιοχής γιατί λόγω της προσωπικής του βαρύτητας ασκούσε επιρροή στους συγχωριανούς του, ενώ θεωρούνταν απ’ τους πιο έμπιστους ανθρώπους του Κέντρου της Θεσ/νίκης. Πέθανε το 1941 αιωνόβιος πια, και το 1963 αναγνωρίσθηκε σαν Μακεδονομάχος από το ΓΕΕΑ. Το 1964 ο Δήμος Αλεξάνδρειας έδωσε το όνομα του σε οδό της πόλης, και από το 1975 το στρατόπεδο του ΛΑΣ έξω από το Παλιοχώρι φέρει το όνομα του, ενώ μέχρι σήμερα οι απόγονοι του καλούνται επίσημα σ’ όλες τις εκδηλώσεις που αφορούν τον Μακεδονικό Αγώνα.
Όταν έγινε η τουρκική μεταπολίτευση του 1908, θυμούνται πως οι Νεότουρκοι είχαν σχέδιο να ξεκάνουν τους παλιούς αντάρτες του Βάλτου, και μνημονεύουν πως στο χωριό τους τουρκικό απόσπασμα έστησε ενέδρα στον καπετάν-Στεφανή (Βράχνα) που ερχόταν για να συναντηθεί με τον Δ. Πρόϊο. Όταν λοιπόν έφτασε με τρεις άντρες του κοντά στους τράφους, που υπήρχαν στη δυτική πλευρά του χωριού, τους πυροβόλησαν ξαφνικά και τους σκότωσαν. Αργότερα οι Σχοινιώτες τους φόρτωσαν σε κάρρο και τους έθαψαν στον Άγιο Δημήτρη. Επίσης στα χρόνια εκείνα πολλοί Σχοινιώτες αναγκάστηκαν να υπηρετήσουν στον τουρκικό στρατό. Απ’ αυτούς θυμούνται και μνημονεύουν τον Γεωργ. Κασλαμά που χάθηκε, τον Αντ. Πρόϊο που υπηρέτησε στη Σερβία, και τους Βασ. Κουτσάκα, Σαρ. Μιλκόπουλο, Γεωργ. Μιλκόπουλο και Χριστοδ. Μαλιώτα που υπηρέτησαν στην Αδριανούπολη.
Στα χρόνια αυτά ο περιηγητής Α. STRUCK ( DIE MAKEDONISCHEN NIEDERLANDE, SERAJEVO 1908, σελ. 24) μνημονεύει τον Σχοινά σαν τσιφλίκι 45 σπιτιών που απείχε τρία τέταρτα της ώρας, με τα πόδια απ’ το Νιχώρι και μισή ώρα από τον Γηδά. Επίσης ο Προξενικός Γραμματέας Αθανάσιος Χαλκιόπουλος (Εθνολογική στατιστική Βιλαετίων Θεσ/κης και Μοναστηρίου, Αθήναι 1910, σελ. 3) αναφέρει ότι ο Σχοινάς είχε 270 ορθόδοξους Έλληνες.
Τον Οκτώβρη του 1912 άκουγαν τα κανόνια απ’ το Σαραντάπορο και περίμεναν τον Ελληνικό Στρατό να τους απελευθερώσει. Αργότερα έμαθαν πως οι Τούρκοι απ’ την Βέροια έφυγαν κι ένα βραδάκι μπήκε στον Σχοινά ένα μικρό απόσπασμα ανιχνευτών, που αποτελούνταν από 5-8 παλιούς μακεδονομάχους, οι οποίοι διανυκτέρευσαν στην εκκλησία. Την άλλη μέρα εμφανίστηκε ο στρατός και μετά δυο μέρες άκουγαν την μάχη στα Γιαννιτσά και στο Καρασμάκι. θυμούνται ακόμη ένα σύνταγμα Κρητών που διανυκτέρευσε σε σπίτια του χωριού. Λίγες μέρες μετά την μάχη των Γιαννιτσών ένας συνταγματάρχης ζήτησε από τους Σχοινιώτες να τον μεταφέρουν απέναντι στα Γιαννιτσά και τον μετέφερε με την βάρκα του διασχίζοντας την λίμνη ο Ιωάννης Δ. Πρόιος (γιος του μακεδονομάχου).
Με την απελευθέρωση του 1912 έφυγαν κι οι Τούρκοι μπέηδες του Σχοινά. Όμως ο Ραχμή μπέης, που ήταν στέλεχος των Νεότουρκων και ιδιοκτήτης του μισού αγροκτήματος, όταν γύρισε στην Τουρκία διορίστηκε διοικητής στη Σμύρνη κι εκεί γνώρισε τον επίσης γαιοκτήμονα Ιωάννη Βεζύρογλου από την Μαγνησία, με τον οποίο αντάλλαξαν τα αγροκτήματα τους περί το 1913-14. Έτσι το μισό αγρόκτημα του Σχοινά παρέμεινε ιδιοκτησία και δεν μπόρεσε να παραχωρηθεί από το κράτος στους κατοίκους του Σχοινά για γεωργική τους αποκατάσταση, οπότε το θέμα αυτό αποτέλεσε την αιτία για μετέπειτα μακροχρόνιες αντιδικίες ανάμεσα στους κατοίκους και τους νέους ιδιοκτήτες.
Έτσι, αφού προσθέσουμε και την ανάμνηση των Γάλλων, Κινέζων, νέγρων και Ρώσων, που εμφανίστηκαν εδώ κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο σαν συμμαχικά στρατεύματα, η παραπάνω εξιστόρηση φτάνει μέχρι την δεύτερη δεκαετία του 20ου αιώνα περίπου.
Τελειώνοντας θέλω να ευχαριστήσω θερμά τους παραπάνω γέροντες που είχαν την καλοσύνη να μου δώσουν στοιχεία για να καταγραφεί ένα σημαντικό μέρος της ιστορίας του χωριού τους, κι εύχομαι το παράδειγμα τους να το ακολουθήσουν κι άλλοι από άλλα χωριά, ώστε να μπορέσουμε κάποτε να συνθέσουμε με ακρίβεια την νεώτερη ιστορία όλου του Ρουμλουκιού.

Αλεξάνδρεια 1-9-84
Εφημερίδα «Τα Νέα του ΡΟΥΜΛΟΥΚΙΟΥ», αρ. φύλλων: 19/12-9-1984 και 20/20-9-1984.

Πηγή : Ρουμλουκιώτικα Σημειώματα 1980 – 1988, Γιάννης Δ. Μοσχόπουλος, σελ. 43 – 47.

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΟΙΚΙΣΜΟΥ

Ο Σχοινάς είναι σήμερα ένα χωριό εκατόν είκοσι περίπου σπιτιών και βρίσκεται στο βόρειο τμήμα του Ρουμλούκι. Απέχει από την Αλεξάνδρεια γύρω στα δυο χιλιόμετρα, στο Δήμο της οποίας ανήκει ως συνοικισμός, ήδη από το 1918 με το Β. Δ. της 26 Ιούν. 1918 Φ.Ε.Κ. 152 τ. Α/1918 (τότε κοινότητα Γιδά). Πριν την αποξήρανση της λίμνης των Γιαννιτσών (Βάλτος), ο Σχοινάς ήταν παραλίμνιο χωριό. Μάλιστα, οι άλλοι Ρουμλουκιώτες αναφερόμενοι στο Σχοινά τον αποκαλούσαν ως το τελευταίο χωριό από το Βάλτο.
Κατά την παράδοση το χωριό ονομάστηκε Σχοινάς από το γεγονός ότι οι κάτοικοι του σε παλαιότερες εποχές καλλιεργούσαν λινάρι, από τις ίνες του οποίου κατασκεύαζαν σχοινιά. Σχοινιά επίσης έκαναν και. από το άφθονο σε βλάστηση καννάβι του Βάλτου. Αρκετοί γέροντες του χωριού θυμούνταν τους παππούδες τους, να φορούν πουκάμισα και παντελόνια (μπουλμπότσες) υφασμένα από λινάρι.
Κάποτε όμως, πλημμύρισε ο Αλιάκμονας και ο Λουδίας, κλείστηκαν από τα φερτά υλικά τα στόμια τους στη θάλασσα και αναπόφευκτα επεκτάθηκε η έκταση της λίμνης, με αποτέλεσμα να πλημμυρίσουν τα χωριά που βρίσκονταν μέσα σ’ αυτή και. να μεταφερθούν σε άλλες ψηλότερες τοποθεσίες. Άλλωστε, οι μετακινήσεις χωριών εξαιτίας των πλημμύρων ήταν συχνές στο Ρουμλούκι.
Έτσι και ο Σχοινάς μεταφέρθηκε γύρω από το χώρο της εκκλησίας του Αγίου Δημητρίου. Στο μέρος εκείνο, το χωριό έμεινε μέχρι πριν από διακόσια περίπου χρόνια, όταν μεταφέρθηκε στο ψήλωμα της σημερινής του θέσης. Ως αίτιο της μετοίκησης, ήταν το γεγονός ότι στο παλιό χωριό υπήρχαν πολλά φίδια και συχνά οι μάνες έβρισκαν τα μωρά τους πεθαμένα από τα τσιμπήματα των φιδιών μέσα στις κούνιες τους,
Στην απογραφή του 1920 είχε 279 κάτοικους. Την εποχή εκείνη αρκετοί άνδρες απουσίαζαν στο Μικρασιατικό μέτωπο. Το 1928 και καθώς άρχισαν πλέον να εγκαθίστανται στο χωριό οι πρώτες Μικρασιάτικες οικογένειες και είχαν επιστρέψει οι επίστρατοι γηγενείς, ο πληθυσμός είχε αυξηθεί στους 401 κατοίκους. Το 1940 σημειώνεται περαιτέρω αύξηση και ο Σχοινάς είχε 584 κατοίκους. Η αύξηση προήλθε από την εγκατάσταση του συνόλου των Μικρασιατών και είχε μειωθεί σημαντικά το ποσοστό θνησιμότητας μετά την αποξήρανση του Βάλτου. Το 1951 είχε 677 κατοίκους, ενώ το 1961, εποχή που άρχισε η εσωτερική και εξωτερική μετανάστευση, μειώθηκε στους 687, το 1971 575, και το 1981 552 κατοίκους. Τέλος, το 1991, όταν είχε ολοκληρωθεί η διαδικασία της μετανάστευσης και έμειναν στο χωριό λίγοι νέοι και. πολλοί πλέον ηλικιωμένοι, ο Σχοινάς είχε 419 κατοίκους .
Αποσπάσματα από το βιβλίο: ΣΧΟΙΝΑΣ ΕΝΑ ΡΟΥΜΛΟΥΚΙΩΤΙΚΟ ΧΩΡΙΟ, Δημήτριος Α. Πανταζόπουλος, Θεσσαλονίκη 2006 σελ. 17, 18, 30.
Για τον οικισμό του Σχοινά, έχει γράψει βιβλίο ο Δημήτριος Α. Πανταζόπουλος, με τίτλο “Σχοινάς, ένα Ρουμλουκιώτικο χωριό”, Θεσσαλονίκη 2006. Το εξώφυλλο του βιβλίου, καθώς και τα περιεχόμενά του είναι τα εξής:

Περιεχόμενα

Πρόλογος 7
Προλογικό σημείωμα συγγραφέα 11
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ
1. Η προέλευση της ονομασίας Σχοινά 17
2.Tο όνομα Σχοινάς είναι συνέχεια του αρχαίου “Καννωνέα” και του Βυζαντινοί “Βρουλλέα” 22
3. Παλαιότερες Θέσεις του οικισμού. 24
4. Έγγραφες αναφορές για το Σχοινά και η διακύμανση του πληθυσμού 28
5. Ο Σχοινάς την εποχή του Αλή Πασά και της επανάστασης στη Μακεδονία το 1822 31
6. Το καθεστώς ιδιοκτησίας στο τσιφλίκι του Σχοινά 34
7. Η συμμετοχή των κατοίκων στο Μακεδονικό Αγώνα 40
8. Το κινημάτων Νεότουρκων το 1908 και οι επιπτώσεις στο Σχοινά 56
9. 17 Οκτωβρίου 1912.Η απελευθέρωση του Σχοινά από τον τουρκικό ζυγό 61
10. Ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος και η επιδημία της γρίπης του 1918 67
11. Οι μεγάλες πλημμύρες του 1919 και 1928 70
12. Α) Η μικρασιατική εκστρατεία και οι Μικρασιάτες πρόσφυγες στο Σχοινά. 72
12. Β) Σύντομο οδοιπορικό στα Μικρασιατικά χωριά των προσφύγων Χαρμάνταλη και Τσαούσογλου. 77
13. Οι αλλαγές στο ιδιοκτησιακό καθεστώς του αγροκτήματος Σχοινά 87
14. Οι νεκροί και τραυματίες του Σχοινά κατά τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940-1941 91
15. Η γερμανική κατοχή και η Εθνική Αντίσταση 96
Α) Η εγκατάσταση των Γερμανών στο Σχοινά 96
Β) Τα προβλήματα στον επισιτισμό των κατοίκων 103
Γ) Οι γερμανικές επιτάξεις τροφίμων και ζώων 106
Δ) Οι περιορισμοί στην κυκλοφορία των κατοίκων 113
Ε) Οι υποχρεωτικές εργασίες των κατοίκων 116
ΣΤ) Το συλλαλητήριο στο Γιδά στις 23 Μαρτίου 1944 120
Ζ) Το τέλος της Γερμανικής Κατοχής 122
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ
1. Οι ασχολίες των κατοίκων και οι εμπορικές συναλλαγές 131
2. Οι κάτοικοι και η σχέση τους με το γειτονικό Βάλτο 146
3. Οι Ιεροί Ναοί του Αγίου Δημητρίου και ο νεότερος της Αγίας Ειρήνης Χρυσοβαλάντου 159
4. Οι Ιερείς του χωριού 172
5. Σύντομη αναδρομή στην ιστορία του δημοτικού σχολείου 175
6. Τοπωνύμια της περιοχής του Σχοινά 189
7. Επίθετα των σχοινιιώτικων οικογενειών το 1912 191
8. Οι εκλογικοί κατάλογοι του 1927 και 1950 192
9. Το μεσοχώρι και το χοροστάσι. ως τόποι, διασκέδασης των κατοίκων 197
10. Ιατροί – πρακτικοί γιατροί και οι γητευτές του χωριού” 205
11. Ο συνεταιρισμός του χωριού 214
12. Ο πολιτιστικός σύλλογος Σχοινά. 219
13. Ο Τοπικός Οργανισμός Εγγείων Βελτιώσεων (Τ.Ο.Ε.Β.) Σχοινά 223
14. Η ποδοσφαιρική ομάδα 225