Η Καμπανία κατακτήθηκε από τους Τούρκους για πρώτη φορά περί το 1383-1387 από τον Γαζή Εβρενός μπέη και οριστικά το 1430 από τον Μουράτ Β΄. Οι Οθωμανοί κατακτητές έδωσαν στην πεδιάδα της Καμπανίας την ονομασία Rumlik – «Ρουμλούκ», όπως προαναφέραμε. (1)
Τον Οκτώβριο του 1430 η αντιπροσωπεία της πόλεως των Ιωαννίνων παρέδωσε το κλειδί της πόλης στον σουλτάνο Μουράτ Β΄ στην πέτρινη γέφυρα προ των εκβολών του Λουδία-Αλιάκμονα και λόγω αυτού του γεγονότος το διπλανό χωριό του Ρουμλουκιού ονομάστηκε από τότε Κλειδί. (2)

 

Κατά τους σκοτεινούς χρόνους των πρώτων χρόνων της Τουρκοκρατίας οι ειδήσεις για το Ρουμλούκι είναι ελάχιστες. Η αγιογράφηση του πρόπυλου του μοναστηριακού ναού της Αγίας Τριάδας το 1495 και η ανοικοδόμηση του επίσης μοναστηριακού ναού του Αγίου Δημητρίου το 1570 στα Παλατίτσια μας επιτρέπουν να δεχθούμε ότι οι ρουμλουκιώτες ασκούσαν κανονικά τα θρησκευτικά τους καθήκοντα και φρόντιζαν τους ναούς τους. (3)
Από τα έγγραφα του ιεροδικείου της Βέροιας, αλλά και από πληθώρα δημοτικών τραγουδιών, πληροφορούμαστε για τη ενεργό δράση κλεφταρματολών στα χωριά του κάμπου. Εξάλλου το μέχρι σήμερα διατηρούμενο ρουμλουκιώτικο έθιμο «ρουγκάτσια», επιβεβαιώνει την ετήσια επίσκεψη των τμημάτων των αρματολών των Πιερίων ή του Βερμίου στα χωριά του Ρουμλουκιού, από τα οποία εισέπρατταν τον μισθό τους για τη φύλαξη των χωριών. (4)
Επίσης την εποχή αυτή φαίνεται πως μειώθηκε αισθητά η δυνατότητα απορροής των υδάτων της Λουδία λίμνης προς τον Θερμαϊκό κόλπο, οπότε η έκτασή της μεγάλωσε σημαντικά και δημιουργήθηκε ο Βάλτος των Γιαννιτσών.
Κατά το δεύτερο μισό του 18ου αιώνα κυριαρχεί η προσωπικότητα και η πολύπλευρη δράση του επισκόπου Καμπανίας Θεοφίλου, ο οποίος είχε μεν την έδρα του στην Κουλακιά (Χαλάστρα), αλλά χρησιμοποιούσε την Καψόχωρα ως τόπο αναψυχής – καταφύγιο, όπου λειτουργούσε βιβλιοθήκη και σχολή ιεροδιδασκάλων. Από τις επιστολές του συντάχθηκε ένας πρώτος αρκετά ολοκληρωμένος κατάλογος των χωριών του Ρουμλουκιού, μεταξύ των οποίων ως κεφαλοχώρι ξεχώριζε το χωριό «Γηδάς». Το χωριό αυτό, επειδή ήταν πολυάνθρωπο, το τίμησε με την επίσκεψη και το δίδαγμά του ο Κοσμάς ο Αιτωλός το καλοκαίρι του 1775. (5)
Την κατάπνιξη της επανάστασης της Νάουσας το 1822 ακολούθησε ο ηρωικός θάνατος του Ζαφειράκη και του Γιαννάκη Καρατάσιου στο μεταξύ Επισκοπής και Σταυρού δάσος Σουφουλιό, στο οποίο είχαν καταφύγει. Τότε κάηκαν τα χωριά του Ρουμλουκιού και μόνο μετά το 1830 περίπου βλέπουμε και πάλι επιγραφές για ανοικοδομήσεις νέων ναών. (6)
Παρ’ όλ’ αυτά, τα χωριά νότια της κοίτης του Αλιάκμονα είχαν ενεργό συμμετοχή στα γεγονότα της επανάστασης του Κολινδρού το 1878, διεκδικώντας την ελευθερία τους. (7)
Το 1892 πέρασε η πρώτη σιδηροδρομική γραμμή από το Ρουμλούκι, η οποία από το 1894 συνέδεε τη Θεσσαλονίκη με το Μοναστήρι. (8)

 

Kατά το Μακεδονικό Αγώνα (1903-1908) οι κάτοικοι του Ρουμλουκιού έλαβαν μέρος σε πολλές επιχειρήσεις που διεξήγοντο στο Βάλτο των Γιαννιτσών και διακρίθηκαν ως πολεμιστές και τροφοδότες του Αγώνα, αναδεικνύοντας πληθώρα αγωνιστών και καπεταναίων. Μάλιστα το χωριό Νησί κάηκε το 1906 από τους κομιτατζήδες, προκειμένου να καμφθεί το φρόνημα των κατοίκων που βοηθούσαν τα ανταρτικά σώματα με κάθε τρόπο. (9)

Αλεξάνδρεια Ημαθίας
ΙΩΑΝΝΗΣ Δ. ΜΟΣΧΟΠΟΥΛΟΣ
ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ
Ερευνητής της Ιστορίας και Λαογραφίας
Τηλ. 23330-25005 / mosio@otenet.gr

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ ΣΤΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

  1. Απ. Βακαλόπουλος, Από το 1204 ως την ΄Αλωση της Θεσσαλονίκης από τους Τούρκους, Μακεδονία 4.000 χρόνια Ελληνικής Ιστορίας και Πολιτισμού, (εκδοτική Αθηνών) Αθήνα 1982, σελ. 314-318 – Γ. Χιονίδης , ό.π. σελ. 58 επ. – Ι. Μοσχόπουλος, ό.π., σελ. 252-262.

  2. Ιστορία του Ελληνικού ΄Εθνους, (εκδοτική Αθηνών) Αθήνα 1978, τ. Θ, σελ. 203 – Ι. Μοσχόπουλος, ό.π., σελ. 261-262.

  3. Μανόλης Ανδρόνικος, Κτητορική επιγραφή του Αγίου Δημητρίου της Παλατίτσας, Μακεδονικά 1940, τ. 1 σ. 190-191 – Παναγ. Παπευαγγέλου, Μεταβυζαντινός ναός του Αγίου Δημητρίου εν Παλατιτσίοις Βεροίας, (έκδ. Ι.Μητροπόλεως Β. Ν. 5) Θεσσαλονίκη 1976.

  4. Ι. Κ. Βασδραβέλης, Ιστορικά αρχεία Μακεδονίας Β΄ αρχείον Βεροίας Ναούσης 1598-1886, Μακεδονική Βιβλιοθήκη τ. 19, Θεσσαλονίκη 1954 – Αντώνης Αναστασόπουλος, Μουσουλμάνοι και Χριστιανοί στη Βέροια του Β΄ μισού του 18ου αιώνα, Βεροίας Μελετήματα, Οι φίλοι του βυζαντινού μουσείου Βέροιας, 2003, σ. 40-45. – Ιωάννης Μοσχόπουλος, Ρουμλουκιώτικα σημειώματα 1980-1988, τόμος 1ος, (έκδ. University Studio Press) Θεσσαλονίκη 1989, σελ. 15 επ.

  5. Απ. Βακαλόπουλος, Ιστορία της Μακεδονίας 1354 -1833, (εκδόσεις Βάνιας) Θεσσαλονίκη 1988, σ. 492 επ. – Ι. Μοσχόπουλος, ό.π., σελ. 27 επ. – Ιωάννης Μοσχόπουλος, Ρουμλουκιώτικα σημειώματα 1989-1995, τόμος 2oς, ( έκδ. University Studio Press) Θεσσαλονίκη 1996, σελ. 41 επ., 53 επ.

  6. Ευστάθιος Στουγιαννάκης, Ιστορία της πόλεως Ναούσης, Γ΄ έκδοση, (έκδ. Σ.Α.Ν.) Θεσσαλονίκη 1993, σελ. 214-215 – Γ. Χιονίδης, Tα γεγονότα εις την περιοχήν Ναούσης – Βεροίας κατά την επανάστασιν του 1822, Μακεδονικά τ. 8, Θεσσαλονίκη 1968, σ. 211- 220.

  7. Βακαλόπουλος Κ. Νεότερη Ιστορία της Μακεδονίας 1830-1912, (εκδόσεις Μπαρμπουνάκης) Θεσσαλονίκη 1986, σ. 105-111.

  8. Μαυρομμάτης-Μαζαρακίδου, Πρώτες ιστορικές πληροφορίες για τη σιδηροδρομική σύνδεση Θεσσαλονίκης Μοναστηρίου στα τέλη του 19ου αιώνα, Θεσσαλονίκη, επιστημονική επετηρίδα του Κ.Ι.Θ. τ. 2, σ 215-272, Θεσσαλονίκη 1990, σ. 224 επ., 231 επ. 236 – Ι. Μοσχόπουλος, Αλεξάνδρεια – Βέροια – Νάουσα 110 χρόνια σιδηρόδρομος (1892-2002), Νέα του Ρουμλουκιού 289/17-12-1002, σ. 6 – Ημερήσια 5566/18-12-2002, σ. 6.

  9. Ι. Μοσχόπουλος, Ρουμλουκιώτικα σημειώματα 1980-1988, τόμος 1ος, (έκδ. University Studio Press) Θεσσαλονίκη 1989, σελ. 44 επ., 52 επ., 55 επ., 58 επ..

Δείτε ακόμα