ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ( ΚΟΙΜΗΤΗΡΙΑ )
οικισμού ΚΑΨΟΧΩΡΑΣ
Ο Ιερός Ναός Του Αγίου Δημητρίου έγινε το 1960 στη θέση της παλιάς εκκλησίας, του παλιού χωριού. Η προηγούμενη εκκλησία ήταν το περαστάρι των Μητροπολιτών της Καμπανίας. Όταν το χωριό κάηκε στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, αναφέρεται ότι κάηκαν μέσα στην εκκλησία τρεις Μητροπολίτες, οι οποίοι είναι θαμμένοι πίσω από το σημερινό Ναό. Η εκκλησία λειτουργεί σε τελετές κηδειών και μνημοσύνων καθώς και ορισμένες Κυριακές του καλοκαιριού.
Άγιος Δημήτριος Καψόχωρας
Ιστορία
Στην Καψόχωρα, ο ναός του Αγίου Δημητρίου ήταν οικοδομημένος τον 18ο αιώνα, έχοντας όλα τα χαρακτηριστικά των ναών της εποχής, δηλαδή ήταν ορθογώνιου σχήματος κεραμοστεγής βασιλική, χωρισμένη με πεσσούς σε τρία κλίτη και με ξύλινο πλέγμα (καφάσια) μεταξύ του γυναικωνίτη και του κυρίως Ναού. Το δάπεδο της βρισκόταν 1-1,5 μέτρα κάτω από το έδαφος, με χαμηλή την κύρια είσοδο για να μην εισέρχονται κατά την λαϊκή άποψη οι Τούρκοι καβαλάρηδες στο εσωτερικό τον και τον βεβηλώσουν, αλλά σαφώς λόγω των περιορισμών που επέβαλε στις διαστάσεις, στην μορφή και τον διάκοσμο των νεοανεγερθησών Ναών η Οθωμανική Διοίκηση κατά τους πρώτους αιώνες της Τουρκοκρατίας και τέλος έχοντας το γνωστό Μακεδονικό νάρθηκα (άρτηκας στο Ρουμλουκιώτικο γλωσσάρι) στο νότιο τμήμα του, όπου υπήρχε η κύρια είσοδος και βέβαια το εφαπτόμενο στον τοίχο πεζούλι ύψους 0,50 περίπου μέτρων, για να κάθονται μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας οι εκκλησιαζόμενοι.
Οι γηραιοί κάτοικοι της Καψόχωρας διασώζουν και μία προφορική παράδοση, σύμφωνα με την οποία ο προϋπάρχων Ναός του Αγίου Δημητρίου, παλαιότερος αυτού του 18ου αιώνα, πυρπολήθηκε από τους Τούρκους την ώρα που συλλειτουργούσε σ’ αυτόν ο Επίσκοπος Καμπάνιας μαζί με δύο ακόμη Επισκόπους, οι οποίοι και φονεύθηκαν. Τα δε άμφια και τα κρανία τους διασώζονταν μέχρι πριν από 20 χρόνια σε σκευοφυλάκιο στον Ναό του 18ου αιώνα και όταν οικοδομήθηκε νέος στην θέση του, τοποθετήθηκαν στα θεμέλια του ιερού του. Σύμφωνα μάλιστα με την ίδια παράδοση, στο χωριό ήταν η έδρα της Επισκοπής Καμπάνιας και ονομαζόταν Επισκοπή, ενώ μετά την πυρπόληση του Ναού του ονομάστηκε εις ανάμνησιν του δυσάρεστου αυτού συμβάντος Καψοχώρι ή Καψόχωρα, άποψη που δεν ενστερνίζεται ο Γ. Στογιόγλου. (Όρα και Γ. Χ. Χιονίδη, “Ιστορία της Βέροιας και της περιοχής της, Τόμος 2ος, Βυζαντινοί Χρόνοι”, σελ. 160-161, υποσ.2, όπου επιστολή προς τον Γ.Χιονίδη του διδασκάλου του Καψοχωρίον κ.Κωνσταντινίδη του έτους 1960 με περιγραφή των δύο παραδόσεων και Γ.Στογιόγλου, ο.π.π., σελ.66).
Όπως και να έχει η πραγματικότητα, γεγονός είναι ότι το χωριό Καψόχωρα και βέβαια ο ναός του Αγίου Δημητρίου, αποτελούσε κατά την εποχή του Επισκόπου Καμπάνιας Θεοφίλου τον εξ Ιωαννίνων (1749-1795) τον τόπο αναψυχής και ανάπαυλας και το πνευματικό ησυχαστήριο του άνω Επισκόπου, ενώ ταυτόχρονα ήταν και η έδρα του Γραμματέως της Επισκοπής του Γεωργίου Σκαρλάτου εκ του χωρίου Ρέσιανης και μεταφραστή διαφόρων έργων από την Ιταλική στην Ελληνική και λειτουργούσε ταυτόχρονα βιβλιοθήκη. (‘Ορα Γ. Στογιόγλου, ο.π.π., σελ.66-67).
Απόσπασμα από το βιβλίο ¨Τ’ Αντέτια μας¨, Ήθη και έθιμα από το Ρουμλούκι, Αλεξάνδρεια 2001, Δημήτριος Α. Πανταζόπουλος, σελ. 391, 392.
Άγιος Δημήτριος
Ο άγιος μεγαλομάρτυρας Δημήτριος γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη και έζησε κατά τους χρόνους του Αυτοκράτορα Διοκλητιανού και του Τετράρχη Γαλερίου Μαξιμιανού (284-305μ.Χ), εποχή κατά την οποία έγινε φοβερός διωγμός κατά των χριστιανών.
Ήταν επιφανέστατο μέλος της κοινωνίας της Θεσσαλονίκης, Δούκας της πόλης και Στρατηγός όλης της Θεσσαλίας. Ο Δημήτριος που κατάγονταν από ευσεβή οικογένεια, δε φοβήθηκε από τα διατάγματα των αυτοκρατόρων και συνέχισε να κηρύττει τον ευαγγελικό λόγο, οδηγώντας στην πίστη πολλούς ειδωλολάτρες. Όταν ο Μαξιμιανός έμαθε για την χριστιανική δράση του Δημητρίου διέταξε να συλληφθεί και να οδηγηθεί μπροστά του.
Ο Δημήτριος δε δίστασε να ομολογήσει τη χριστιανική του πίστη, παρόλο που γνώριζε τα φρικτά βασανιστήρια στα οποία υποβάλλονταν οι χριστιανοί. Αρχικά φυλακίστηκε σε ένα τόπο ακάθαρτο, σ’ ένα παλαιό λουτρό στα υπόγεια του οποίου χύνονταν ακάθαρτα περιττώματα. Στο βρωμερό αυτό τόπο ο άγιος παρέμεινε στερημένος τη συναναστροφή των ανθρώπων, αλλά παρηγορούμενος από το Θεό. Αυτό τον καιρό διεξάγονταν αθλητικοί αγώνες στη Θεσσαλονίκη προς τιμή του αυτοκράτορα, ένας από τους συμμετέχοντες, άνθρωπος του Μαξιμιανού, που ονομάζονταν Λυαίος, κόμπαζε πως ήταν ανίκητος και παράλληλα χλέβαζε τους χριστιανούς καλώντας τους να αναμετρηθούν μαζί του. Ένας νεαρός στρατιώτης και κρυφός μαθητής του Δημητρίου, που ονομάζονταν Νέστορας επισκέφθηκε το Δημήτριο στη φυλακή και του ζήτησε να προσευχηθεί για να τον βοηθήσει ο Κύριος μας να αντιμετωπίσει τον Λυαίο. Ο άγιος αφού προσευχήθηκε και του είπε: “Ύπαγε και τον Λυαίο θα νικήσεις και υπέρ Χριστού θα μαρτυρήσεις”. Ο Νέστορας τότε παρουσιάστηκε στο στάδιο και ζήτησε να αναμετρηθεί με τον φοβερό Λυαίο. Μάταια προσπάθησαν να τον μεταπείσουν. Όταν ο Τετράρχης είδε πως δεν τον άκουε τον άφησε να αντιμετωπίσει τον γιγαντόσωμο Λυαίο. Αυτός πλησίασε τον Λυαίο και φωνάζοντας “Ο Θεός του Δημητρίου βοήθει μοι” του κατάφερε ένα φοβερό χτύπημα με το σπαθί στη καρδία και αυτός αμέσως σωριάστηκε νεκρός. Ο Μαξιμιανός αφού πληροφορήθηκε τα γεγονότα θεώρησε υπεύθυνο τον Δημήτριο και διέταξε να τους σκοτώσουν και τους δύο αμέσως. Έτσι ο άγιος Νέστορας αποκεφαλίστηκε έξω από τη λεγόμενη Χρυσή Πύλη. Ο Δημήτριος που βρίσκονταν ακόμα στο λουτρό φυλακισμένος μόλις είδε τους στρατιώτες να έρχονται σήκωσε το δεξί του χέρι και οι στρατιώτες τον λόγχευσαν στην πλευρά, έτσι έμοιασε στον Κύριο μας, τον γλυκύτατο Ιησού που και αυτός είχε λογχευθεί στην πλευρά, ύστερα οι στρατιώτες των λόγχευσαν σε όλο του το σώμα. Έτσι τελειώθηκε ο άγιος Δημήτριος δεχόμενος το μαρτυρικό στεφάνι. Κάποιοι ευλαβείς χριστιανοί ήρθαν κρυφά και ενταφίασαν το σώμα του αγίου στον ίδιο τον τόπο του μαρτυρίου, στο βρωμερό λουτρό που έμελε πλέον να γίνει ιατρείο ψυχών και σωμάτων. Κάποιος μάλιστα φίλος του αγίου που ονομάζονταν Λούπος και ήταν παρόν την ώρα του μαρτυρίου όταν έφυγαν οι στρατιώτες, πήγε γρήγορα και έβγαλε το δαχτυλίδι και το πανωφόρι του αγίου και τα έβαψε στο αίμα του. Με αυτά ενεργούσε πολλά θαύματα: αρρώστους ιάτρευε, δαιμονισμένους θεράπευε. Ο Μαξιμιανός μόλις έμαθε αυτά έστειλε στρατιώτες και τον αποκεφάλισαν σε κάποιον τόπο ονομαζόμενο Τριβουνάλιο.
