Κεντρικές ιδέες Θεματικών Ενοτήτων

Εισαγωγή

Η ανάγκη καταγραφής της σχέσης και της εμπειρίας του ανθρώπου με το Ιερό είναι διαχρονική και πανανθρώπινη. Η Αγία Γραφή είναι το βιβλίο που καταγράφει τη φανέρωση του Θεού της ιουδαιοχριστιανικής εμπειρίας και παράδοσης στον κόσμο και στην ιστορία. Η κεντρική θέση που κατέχουν τα ιερά βιβλία ως κείμενα ιδρυτικά θρησκευτικής κοινότητας αλλά και πολιτισμού, διευρύνεται και εξετάζεται και στις άλλες θρησκείες του κόσμου.

 

Γενικοί Στόχοι Ενότητας

Οι μαθητές:
α) αναγνωρίζουν την ποικιλία των κειμένων που συνθέτουν το βιβλικό corpus
β) παρουσιάζουν εικόνες και διηγήσεις με τις οποίες η Αγία Γραφή περιγράφει τη σχέση του Θεού με τον άνθρωπο και εκφράζουν ιδέες και συναισθήματα
γ) διασαφηνίζουν την έννοια και τη σημασία της ιερότητας της Βίβλου
δ) εξακριβώνουν ότι όλες οι μεγάλες θρησκευτικές παραδόσεις διαθέτουν ιερά κείμενα
ε) επιχειρηματολογούν υπέρ του σεβασμού προς τα ιερά βιβλία των θρησκειών.

  Χρόνος: 5 δίωρα  

Μουσική και videos

ΚΕΙΜΕΝΑ

 

Αγία Γραφή: Ιερό βιβλίο των Χριστιανών

Ανοίγοντας την Αγία Γραφή είναι σαν να μπαίνουμε σε μια μικρή βιβλιοθήκη! Τόσο πολλά βιβλία και με περίεργα ονόματα!

Άλλα βιβλία είναι μεγάλα κι άλλα μικρά. Άλλα είναι γραμμένα σαν ιστορίες και άλλα ποιήματα ή και σαν επιστολές που στέλνουμε σε αγαπητά μας πρόσωπα.

Για τους χριστιανούς η Αγία Γραφή είναι το ιερό τους βιβλίο. Ωστόσο δεν είναι μόνο οι χριστιανοί που τη διαβάζουν. Πολλοί πιστοί και άλλων θρησκειών τη θεωρούν ως ένα σπουδαίο βιβλίο που το σέβονται και το μελετούν.

Όποιο μουσείο κι αν επισκεφτούμε στην Ελλάδα, στην Ευρώπη αλλά και σ’ όλο τον κόσμο θα διαπιστώσουμε ότι πολλοί καλλιτέχνες έχουν εμπνευστεί από τις ιστορίες και τα πρόσωπα της Αγίας Γραφής. Το ίδιο ισχύει και για άλλα είδη τέχνης: τη λογοτεχνία, τη μουσική, το θέατρο, τον κινηματογράφο. Για όλους τους λαούς της Ευρώπης η Αγία Γραφή μπορεί να θεωρηθεί όχι μόνο κοινή πολιτιστική τους κληρονομιά, αλλά και πηγή του πολιτισμού τους.

Συχνά, χρησιμοποιούμε γι’ αυτήν τη λέξη «Βίβλος». Η λέξη προέρχεται από το όνομα μιας πόλης της Φοινίκης όπου γινόταν επεξεργασία και εμπόριο παπύρου, πάνω στον οποίο οι άνθρωποι εκείνης της εποχής έγραφαν τα κείμενά τους. Έτσι, κατέληξε το όνομα της πόλης να σημαίνει στα ελληνικά «βιβλίο» και η λέξη «Βίβλος» να σημαίνει το «βιβλίο των βιβλίων», δηλαδή την Αγία Γραφή.

 

Η Αγία Γραφή μιλάει για τον Θεό και τη σχέση του με τον άνθρωπο

 

 Ο Θεός: δημιουργός του κόσμου και του ανθρώπου

Στην αρχή ο Θεός δημιούργησε τον ουρανό και τη γη. Πριν από τη δημιουργία του ουρανού και της γης δεν υπήρχε τίποτα. Υπήρχε μόνο η παντοδυναμία και η απέραντη αγάπη του Θεού.
Στη συνέχεια ο Θεός διατάζει να γίνει το φως: «Γεννηθήτω φως!» Και έγινε το φως. Ύστερα χώρισε τη γη από τα άλλα ουράνια σώματα, καθώς και τις στεριές από τις θάλασσες. Διέταξε να φυτρώσουν τα φυτά, να φανεί ο ήλιος, το φεγγάρι, τ’ αστέρια. Ύστερα είπε και δημιουργήθηκαν τα ψάρια και τα άλλα υδρόβια ζώα, καθώς και τα πουλιά και όλα τα ζώα της στεριάς. Σε όλα αυτά τα δημιουργήματα του Θεού, που έγιναν από το τίποτα, έπαιξε ρόλο μονάχα ο λόγος του, η δημιουργική του φωνή. Είπε κι έγιναν!
Την έκτη μέρα, τελευταίο απ’ όλα τα πλάσματα, δημιούργησε ο Θεός τον άνθρωπο. Χωρίς αυτόν έβλεπε πως ο κόσμος είναι άδειος. Σαν να μην είχε νόημα. Έτσι γεννήθηκε από την αγάπη του Θεού ο άνθρωπος.
Ενώ για τα άλλα δημιουργήματα ο Θεός χρησιμοποίησε μόνο τον λόγο, δηλαδή έγιναν όλα με μια διαταγή του, για τον άνθρωπο έσκυψε με στοργή ο Θεός, έφτιαξε πηλό και τον έπλασε. Ύστερα του φύσηξε στο στόμα του «πνοή ζωής» και ο άνθρωπος έγινε μια ζωντανή ύπαρξη με ψυχή και πνεύμα. Όλοι οι άνθρωποι έχουν ένα κομμάτι από την αναπνοή του Θεού μέσα τους.
Ύστερα ο Θεός πήρε από την πλευρά του ανθρώπου κι έπλασε τη γυναίκα, γιατί δεν ήθελε να τον αφήσει μόνο μέσα σε όλη αυτή την απέραντη και θαυμάσια δημιουργία.
Τον άντρα τον ονόμασε ο Θεός Αδάμ, που θα πει χωμάτινος, πήλινος. Τη γυναίκα Εύα, που θα πει ζωή. Αυτοί οι δύο άνθρωποι, οι πρωτόπλαστοι όπως ονομάστηκαν, ήταν το τελειότερο δημιούργημα του Θεού, «εικόνα και ομοίωσή» του Θεού.
Ο Θεός ευλόγησε όλα του τα δημιουργήματα. Ιδιαίτερα ευλόγησε τους ανθρώπους, που τους είχε προικίσει με το λογικό και την ελευθερία να κάνουν το καλό. Τους αγάπησε βαθιά και δεν τους άφησε μονάχους στην τύχη τους. Τους έφερε για να ζήσουν στον Παράδεισο, ένα απέραντο μαγευτικό περιβόλι.

 

Ο Θεός δίπλα στον άνθρωπο

Ποιμένας μου ο Κύριος

και δεν θα στερηθώ.

Σε πράσινα λιβάδια με αναπαύει,

με πάει σε νερά δροσιστικά.

Ανανεώνει τη ζωή μου,

στο δρόμο το σωστό με οδηγεί

για να δοξάζεται το όνομά του.

Αν πορευτώ μες σε θανατερό σκοτάδι,

κακό κανένα δε φοβάμαι,

γιατί μαζί μου, Κύριε, είσαι εσύ∙

η γκλίτσα και το ρόπαλό σου

μου δίνουν σιγουριά.

Τραπέζι μπρος μου ετοιμάζεις

αντίκρυ στους εχθρούς μου∙

μυρώνεις το κεφάλι μου με λάδι,

και ξεχειλίζει το ποτήρι μου.

Ναι, η καλοσύνη κι η αγάπη

θα ‘ναι μαζί μου όλες τις μέρες

της ζωής μου∙

και στου Κυρίου θα κατοικώ τον οίκο

παντοτινά.

Ψλ 23

 

Η ανάγκη του ανθρώπου να πλησιάσει τον Θεό


Σαν που διψάει το μικρό ελαφάκι

στα νερά κοντά και τρέχει,

έτσι ποθεί κι εσένα η καρδιά μου, Κύριε.

Δίψασε η ψυχή μου το Θεό,

Εσένα που είσαι η ζωή και το φως.

Πότε θ’ ανοίξω ένα πρωί τα μάτια μου

και θα δω το πρόσωπό Σου;

Αυτός ο πόθος και η δίψα μου η μεγάλη να Σε δω

γεμίζουν δάκρυα τα δυο μου μάτια.

Κι αυτά τα δάκρυα πολλές φορές

είναι το ψωμί που τρώγω.

Θέλω να Σε δω, Κύριε,

έτσι καθώς φορείς για ιμάτιο το φως,

έτσι καθώς απλώνεις τον ουρανό από πάνω μας σαν στέγη.

Τα παλάτια Σου θα ’ναι ακουμπισμένα και θεμελιωμένα πάνω

σε νερά.

Και γι’ άρμα Σου τα σύννεφα θα ’χεις.

Οι φτερούγες των ανέμων θα Σε μεταφέρουν

στις απέραντες εκτάσεις του κόσμου.

Κοντά και γύρω από τον θρόνο Σου

Σε υπηρετούν πυρός φλόγα οι άγγελοί Σου …

Α, Κύριε, Κύριε … η νεανική καρδιά μου Σε ποθεί.

Τρέχει και λαχταράει να ξεδιψάσει

σαν το μικρό το ελάφι στα νερά κοντά …

Ψλ 42

Η παρουσία του Θεού δίπλα στον άνθρωπο

Τότε ο Κύριος είπε στον Ηλία: «Βγες έξω και στάσου στο βουνό ενώπιόν μου» -εκείνη τη στιγμή θα διάβαινε ο Κύριος.
Μεγάλος άνεμος και δυνατός έσχιζε τα βουνά και σύντριβε τους βράχους στο πέρασμά του, αλλά ο Κύριος δεν ήταν σ’ εκείνον τον άνεμο.
Μετά τον άνεμο έγινε σεισμός, αλλά ούτε στον σεισμό ήταν ο Κύριος.
Μετά τον σεισμό ήρθε φωτιά, αλλά ούτε στη φωτιά ήταν ο Κύριος.
Και μετά τη φωτιά ακούστηκε ένας ήχος από ελαφρό αεράκι.
Μόλις το άκουσε ο Ηλίας, σκέπασε το πρόσωπό του με τον μανδύα του και βγήκε και στάθηκε στην είσοδο της σπηλιάς. Τότε άκουσε μια φωνή να του λέει: «Τι ζητάς εδώ πέρα, Ηλία;»

Α΄ Βασ 19, 11-13

 

Ο Θεός σαν πατέρας και προστάτης

Θα θυμηθώ Κύριε, τις καλοσύνες σου,

εκείνες που μας κάνουν να σε υμνούμε∙

όλα όσα έπραξες για μας,

την πλούσια αγαθότητα που έδειξες στον Ισραήλ

χάρη στο έλεός σου,

που ευεργεσίες σκορπίζει.

Είπες: «Αλήθεια είναι λαός μου αυτοί,

είναι παιδιά μου που δε θ’ απιστήσουν».

Κι έτσι έγινες σωτήρας μας…

Εσύ είσαι ο Πατέρας μας.

Αλήθεια, ο Αβραάμ δεν μας γνωρίζει,

κι ο Ιακώβ δεν μας αναγνωρίζει.

Εσύ είσαι, Κύριε, ο Πατέρας μας!

Απ’ τους αιώνες τ’ όνομά σου, είναι

«ο Λυτρωτής μας».

                                             Ησ 63, 16

 

Ο Χριστός ως φως του κόσμου

Τότε ο Ιησούς τούς μίλησε πάλι και τους είπε: «Εγώ είμαι το φως του κόσμου∙ εκείνος που με ακολουθεί δε θα πλανιέται μέσα στο σκοτάδι, αλλά θα έχει το φως που φέρνει στη ζωή».

 Ιω 8, 12

 

 Η ζωή των χριστιανών κατά το παράδειγμα του Χριστού

(Γράφει ο Απ. Παύλος:)

Γεμίστε την καρδιά μου με χαρά ζώντας με ομόνοια, έχοντας την ίδια αγάπη μεταξύ σας, έχοντας όλοι μία ψυχή, ένα φρόνημα. Μην κάνετε τίποτα από ανταγωνισμό ή από ματαιοδοξία, αλλά με ταπεινοφροσύνη ας θεωρεί ο καθένας ανώτερό του τον άλλο. Ας μη φροντίζει ο καθένας σας μόνο για ό,τι ενδιαφέρει τον ίδιο, αλλά και για ό,τι ωφελεί τους άλλους. Να υπάρχει μεταξύ σας το ίδιο φρόνημα που είχε κι ο Ιησούς Χριστός…

Φιλ 2, 2-5

Τα ιερά βιβλία των θρησκειών του κόσμου

 

  1. Το Κοράνιο των Μουσουλμάνων 

Η λέξη Κοράνιο προέρχεται από τη λέξη καράα, που σημαίνει «διαβάζω, αφηγούμαι», δηλαδή Κοράνιο= αφήγηση, ανάγνωσμα. Για τους μουσουλμάνους αποτελεί τον λόγο του Θεού, που μεταδόθηκε από τον αρχάγγελο Γαβριήλ στο προφήτη Μωάμεθ. Αποτελείται από 114 κεφάλαια, που ονομάζονται σούρες. Κάθε σούρα έχει έναν τίτλο και όλες, εκτός από μία, αρχίζουν με τον στίχο «Στο όνομα του σπλαχνικού και ελεήμονος Θεού».
Το Κοράνιο πέτυχε να δώσει στους Άραβες την ευκαιρία να γίνουν μια κοινωνία που ανήκει στην κοινότητα «των λαών του βιβλίου» (των Εβραίων με την Τορά και των Χριστιανών με το Ευαγγέλιο).
Το Κοράνιο είναι το απόλυτο θεμέλιο του Ισλάμ. Θεωρείται από τους Μουσουλμάνους ότι είναι αντίγραφο από το ουράνιο πρωτότυπο βιβλίο, από το οποίο ανακοινώθηκε το θέλημα του Θεού και το οποίο βρίσκεται πάντοτε μπροστά στον Θεό. Είναι γεμάτο με πρακτικές οδηγίες και διατάξεις που έχουν νομικό χαρακτήρα και ρυθμίζουν όλες τις πλευρές της οικογενειακής και κοινωνικής ζωής.

 

  1. Η ΤΕ.ΝΑ.ΚΑ. (Τανάκχ) των Εβραίων (Νόμος, Προφήτες, Αγιόγραφα)

Η ιερή γραφή των Εβραίων αποτελείται από τα είκοσι τέσσερα βιβλία της Βίβλου και είναι γνωστή ως ΤΑΝΑΚΧ, από τα αρχικά τους. Αποτελείται από τρεις ενότητες: α) από την Τορά που περιέχει τα πέντε πρώτα βιβλία της Βίβλου, την Πεντάτευχο ή Νόμο, β) από τα βιβλία των Προφητών και γ) από τα υπόλοιπα βιβλία, τα λεγόμενα Αγιόγραφα.
Οι Εβραίοι με τη λέξη Τορά αναφέρονται συνήθως σε ολόκληρο το περιεχόμενο της Βίβλου. Η πραγματική ωστόσο σημασία της Τορά δεν περιορίζεται στη βίβλο. Η Τορά αντιπροσωπεύει ολόκληρη την εβραϊκή διδασκαλία, από την αρχή της Βίβλου ως τις μέρες μας.

 

  1. Οι Βέδες («Ιερά γνώση») των Ινδοϊστών

Τα ιερά κείμενα των Ινδοϊστών αποτελούν μια συλλογή από πολλών βιβλίων. Η συλλογή αυτή διαμορφώθηκε στο πέρασμα δύο χιλιάδων ετών. Τα ιερά αυτά βιβλία ανήκουν σε δύο ομάδες: α) σε όσα θεωρούνται ότι έχουν αποκαλυφθεί με υπερφυσικό τρόπο και β) σε όσα έχουν καταγράψει την παράδοση. Τα βιβλία της πρώτης ομάδας θεωρούνται πιο ιερά και άρα πιο σεβαστά, με μεγαλύτερο κύρος.
Στην πρώτη ομάδα ανήκουν οι Βέδες. Γράφηκαν μεταξύ του 1.500 π.Χ. και του 700 π.Χ. και η περίοδος αυτή ονομάζεται Βεδική περίοδος του Ινδοϊσμού, γιατί τότε πραγματοποιήθηκε η σύνθεση και η συλλογή των βεδικών ύμνων και κειμένων. Θεωρούνται η αρχαιότερη και σημαντικότερη ιερή συλλογή και περιλαμβάνει ύμνους και λατρευτικές διατάξεις. Αναγνωρίζονται από όλες τις θρησκευτικές ινδοϊστικές ομάδες ως κείμενα γνήσια που αποκαλύφθηκαν με υπερφυσικό τρόπο. Είναι γραμμένες στην αρχαία σανσκριτική γλώσσα των Ινδιών.
Στις Βέδες παρουσιάζεται μια πλειάδα θεών, που έχουν ανθρώπινη μορφή. Στους ύμνους και στις θυσίες σ’ αυτές τις θεότητες υπάρχει επίσης και ένα είδος λατρείας της φύσης: ο θεός που εξουσιάζει τον ουράνιο χώρο, ο θεός της φωτιάς, ο θεός της βροχής, ο θεός των βουνών και της χιονοθύελλας.
Στις Βέδες, με την πάροδο των αιώνων καταγράφηκαν και κείμενα που δείχνουν τον προβληματισμό και τον στοχασμό των συγγραφέων τους για μια πιο φιλοσοφική προσέγγιση της θρησκείας.

 

  1. Το Ταό-Τε-Κίνγκ του Λάο Τσε

Στο βιβλίο Ταό-Τε-Κινγκ περιέχεται όλη η διδασκαλία του Λάο Τσε, του «γερο-δασκάλου», όπως είναι γνωστός στην Κίνα. Αποτελείται από πέντε χιλιάδες λέξεις και το έγραψε πριν αναχωρήσει για να ζήσει ως ασκητής.
Περιέχει με τη μορφή σοφών λόγων βασικές διδασκαλίες. Ο Λάο Τσε θέλει τον άνθρωπο ταπεινό, πράο και ευχαριστημένο με τα λίγα. Θεωρεί ιδανική ζωή για τον άνθρωπο την απλή ζωή, γι’ αυτό και προτείνει να ζούμε με απάθεια και ησυχία.
Όπως και ο Κομφούκιος, τόνιζε την αξία του μέτρου. Οι υπερβολές φέρνουν το αντίθετο αποτέλεσμα από αυτό που επιδιώκεται.
Το Ταό-Τε-Κινγκ με τη σκέψη του Λάο Τσε πρόσφερε πολλά στη διαμόρφωση της κινέζικης νοοτροπίας, του τρόπου ζωής και της σκέψης των Κινέζων, που είναι ο πολυπληθέστερος λαός του κόσμου.

Μουσική και videos