Κεντρικές ιδέες Θεματικών Ενοτήτων

Εισαγωγή

Η εμπειρία της χαράς του να είσαι παιδί αφορά τόσο τα ίδια, καθένα από τα οποία είναι δώρο για τους γονείς του και τον κόσμο ολόκληρο, όσο και το μοναδικό «παιδί Ιησούς». Στις ιστορίες για τον μικρό Ιησού φανερώνεται η θεότητά του και δικαιολογείται η χαρά των ανθρώπων για τον ερχομό του.

 

Γενικοί Στόχοι Ενότητας

Οι μαθητές:
α) αναγνωρίζουν και εκτιμούν τα χαρακτηριστικά της παιδικής ηλικίας
β) διασαφηνίζουν τη θέση που δίνει ο Χριστός στα παιδιά και εκφράζουν τα συναισθήματα και τις σκέψεις τους γι’ αυτήν
γ) φαντάζονται τον Ιησού ως παιδί
δ) επισημαίνουν τις μεγάλες διαφορές στη ζωή των παιδιών του σύγχρονου κόσμου και διατυπώνουν ιδέες και κρίσεις
ε) εκδηλώνουν αισθήματα αλληλεγγύης και ενότητας προς όλα τα παιδιά του κόσμου.

  Χρόνος: 3 δίωρα  

Ψηφιακό Σχολείο

ΚΕΙΜΕΝΑ

Το κάθε παιδί είναι χαρά

 

Ναζίμ Χικμέτ, Ας δώσουμε τον κόσμο στα παιδιά


Ας δώσουμε τον κόσμο στα παιδιά έστω και για μια μέρα
ας τον δώσουμε να παίξουν σαν ένα πολύχρωμο μπαλόνι
να παίξουν τραγουδώντας ανάμεσα στ’ αστέρια
ας δώσουμε τον κόσμο στα παιδιά
σαν ένα τεράστιο μήλο, σαν ψίχα ολόζεστου ψωμιού
να χορτάσουν μια μέρα τουλάχιστον
ας δώσουμε τον κόσμο στα παιδιά
να μάθει έστω και για μια μέρα ο κόσμος τη φιλία
τα παιδιά θα πάρουν απ’ τα χέρια μας τον κόσμο
θα φυτέψουν αθάνατα δέντρα.

Ο Ιησούς ως παιδί

 

Η περιτομή του Ιησού

Όταν συμπληρώθηκαν οχτώ μέρες (από τη γέννησή του), έκαναν στο παιδί περιτομή και του έδωσαν το όνομα Ιησούς, όπως δηλαδή το είχε ονομάσει ο άγγελος προτού ακόμα συλληφθεί στην κοιλιά της μάνας του.

Λκ 2, 21

 

Ο Συμεών υποδέχεται τον μικρό Ιησού – Υπαπαντή

Όταν ο Ιησούς έγινε σαράντα ημερών, η Μαρία και ο Ιωσήφ τον έφεραν στα Ιεροσόλυμα, στον ναό. Ήθελαν να ευχαριστήσουν τον Θεό για το παιδί. Αυτό θα έπρεπε να είναι αφιερωμένο στον Θεό.
Στον ναό, ζούσε από χρόνια πολλά, ένας ηλικιωμένος άνδρας. Τον έλεγαν Συμεών και ζούσε από μικρό παιδί με την προσδοκία του ερχομού του Μεσσία. Τα χρόνια περνούσαν κι η προσευχή του Συμεών και η παράκλησή του ήταν ίδια πάντα! «Αξίωσέ με, Θεέ μου, να δω τον λυτρωτή των ανθρώπων!»
Όταν η Μαρία και ο Ιωσήφ ήρθαν με το παιδί, ο Συμεών το πήρε στην αγκαλιά του και είπε: «Τώρα, Κύριε, μπορώ να πεθάνω ειρηνικά, γιατί πραγματοποίησες την υπόσχεσή σου. Ας πεθάνω, Κύριε, τώρα που αξιώθηκα να δω το Φως του κόσμου. Το είδα με τα ίδια μου τα μάτια: έστειλες τον Σωτήρα για όλους τους ανθρώπους!»
Το κράτησε ώρα πολλή στην αγκαλιά του. Ύστερα είπε: «Αυτό το παιδί θα αναστατώσει του ανθρώπους». Και δίνοντάς το στη συγκινημένη Μαρία, της είπε: «Μα και τη δική σου καρδιά μια μέρα θα την πληγώσει ένα μαχαίρι». Κάτι σαν σφίξιμο ένιωσε εκείνη την ώρα στην καρδιά της η Παναγία.

Λκ 2, 22-35

 

Δωδεκάχρονος Ιησούς: «Στο σπίτι του πατέρα μου»

Κάθε χρόνο, στη γιορτή του Πάσχα, ο Ιωσήφ και η Μαρία πήγαιναν στα Ιεροσόλυμα. Η γιορτή αυτή θύμιζε στον ισραηλιτικό λαό την απελευθέρωση των προγόνων τους από τη δουλεία στην Αίγυπτο.
Όταν ο Ιησούς έγινε δώδεκα χρονών, πήγε για πρώτη φορά στη Ιεροσόλυμα μαζί με τους γονείς του για τη γιορτή του Πάσχα. Από τη Ναζαρέτ ήρθαν στα Ιεροσόλυμα και πολλοί γνωστοί και συγγενείς του Ιωσήφ και της Μαρίας. Όταν τέλειωσε η γιορτή και όλοι γύριζαν πίσω, ο Ιησούς έμεινε στην Ιερουσαλήμ. Ο Ιωσήφ και η Μαρία, όταν δεν τον είδαν, σκέφτηκαν: «Σίγουρα κάπου θα είναι με τους συγγενείς μας». Το βράδυ άρχισαν να τον γυρεύουν παντού. Επειδή δεν τον βρήκαν, γύρισαν στην Ιερουσαλήμ και τον αναζητούσαν. Ύστερα από τρεις μέρες τον βρήκαν στον ναό. Καθόταν ανάμεσα στους διδασκάλους του νόμου και τους άκουγε πώς μιλούσαν για τον Θεό. Τους έκανε ερωτήσεις και, όταν εκείνοι τον ρωτούσαν, τους απαντούσε. Όλοι όσοι τον άκουγαν έμεναν έκπληκτοι με τη νοημοσύνη και τις απαντήσεις του.
Μόλις τον είδε η μητέρα του, έτρεξε κοντά του και του είπε: «Παιδί μου, γιατί μας το έκανες αυτό; Ο πατέρας σου κι εγώ σε αναζητούσαμε με πολλή αγωνία!»
Ο Ιησούς τους απάντησε: «Γιατί με αναζητούσατε; Δεν ξέρατε ότι πρέπει να βρίσκομαι στο σπίτι του Πατέρα μου;» Εκείνοι, όμως, δεν κατάλαβαν τα λόγια που τους είπε.
Ο Ιησούς γύρισε μαζί τους στη Ναζαρέτ και ζούσε κοντά τους με υπακοή. Η μητέρα του όμως διατηρούσε μέσα στην καρδιά της αυτά τα λόγια που της είπε ο Ιησούς στον ναό.

Ο Ιησούς μεγάλωνε και προχωρούσε όλο και περισσότερο στη σοφία και στη χάρη που είχε από τον Θεό.

 

Λκ 2, 41-52

Από την ελληνική ποίηση

Άγγελος Σικελιανός, Ο Δωδεκαετής (απόσπασμα)

Κάθε το Πάσχα πόρχεται, λουσμένοι, στολισμένοι,

κι ο Ιωσήφ κι η Μαριάμ απ’ το βαθύ πουρνό

κινάν στα Ιεροσόλυμα, στη γη την αγιασμένη,

και φέτος πουν’ ο Ιησούς δώδεκα πια χρονώ …

 

Κι η Παναγιά, κι ο Ιωσήφ, κι ο Ιησούς αγάλι                                             

το δρόμο παίρνουν του Ναού, μη βρουν ένα κελλί,

τη νύχτ’ αυτή να γύρουνε για λίγο το κεφάλι∙

μα είναι πιασμένα τα κελλιά, κι είναι γεμάτ’ η αυλή …

 

Σε κάποιαν άκρη στρώνουν το φτωχικό τους σιάδι,

και, τα δισάκια βάνοντας προσκέφαλα ψηλά,

μέσα στου μάγου αστρόφεγγου το μυστικό σκοτάδι

μ’ όλων των άλλων η αναπνοιά γαλήνια τους κυλά…

…………………………………………………………………..

Ωστόσο, ως μέρας έκαμαν απ’ όταν φύγαν δρόμο

η Παναγιά κι ο Ιωσήφ κι αλλάξανε στρατί

μέσ’ απ’ τις άλλες συντροφιές, γυρίζουνε με τρόμο,

δε βλέπουν πίσω το παιδί μ’ αυτούς να περπατεί …

 

Γρήγορα αλλάζουν πάτημα∙ ρωτάνε όποιονε βρούνε∙

Κανείς δεν ξέρει τίποτα για ν’ απολογηθεί…

Τέλος και πάλι, αμίλητοι, χωρίς ν’ αργοπορούνε,

κινάν στα Ιεροσόλυμα, τι θα ‘χει εκεί σταθεί…

 

Άγρυπνοι ως είναι, νηστικοί, χωρίς ν’ αλλάξουν βήμα,

στο Ναό του Κύριου φτάνουνε την τρίτη τη βραδιά …

«Αλί μου! Πώς μας έκαμες, παιδί μου, τέτοιο κρίμα,

και στράγγισα απ’ την έννοια μου», φωνάζει η Παναγιά…

……………………………………………………………………..

Κι εκεί που ακέρια χαίρεται, αιφνίδια από βαθιά της

νιώθ’ η χλωμάδα σ’ όλα της τα μέλη ν’ ανεβεί,

η προφητεία του Συμεών σα ν’ αντηχεί στ’ αυτιά της:

«Κι εσέ, Μαρία, μες στην ψυχή ρομφαία θα σε διαβεί!»

Όλα τα παιδιά αξίζουν αγάπη, σεβασμό και φροντίδα

 

«Να γίνετε σαν τα παιδιά»

Οι μαθητές ήθελαν να ξέρουν ποιος είναι ανώτερος. Ο Ιησούς φώναξε τότε ένα παιδάκι, το έβαλε να σταθεί ανάμεσά τους και είπε: «Σας βεβαιώνω πως, αν δεν γίνετε σαν τα παιδιά, δε θα μπείτε στη βασιλεία του Θεού. Όποιος ταπεινώσει τον εαυτό του σαν αυτό το παιδί, αυτός είναι ο ανώτερος. Και όποιος δεχτεί ένα τέτοιο παιδί στο όνομά μου, δέχεται εμένα τον ίδιο. Όποιος γίνει αφορμή να κλονιστεί ένας απ’ αυτούς τους μικρούς που πιστεύουν σε μένα, είναι προτιμότερο γι’ αυτόν να πέσει στη θάλασσα».

Μτ 18, 1-6

 

«Αφήστε τα παιδιά να έρχονται σ’ εμένα»

Μια μέρα, εκεί που ο Ιησούς δίδασκε, του έφεραν μερικά παιδιά για να τα ευλογήσει. Οι μαθητές όμως μάλωσαν αυτούς που του τα έφεραν. Όταν το είδε αυτό ο Ιησούς, αγανάκτησε και τους είπε: «Αφήστε τα παιδιά να έρχονται σ’ εμένα. Μην τα εμποδίζετε. Γιατί η βασιλεία του Θεού ανήκει στους ανθρώπους που είναι σαν κι αυτά. Σας βεβαιώνω πως όποιος δεν δεχτεί τη βασιλεία του Θεού σαν παιδί, δεν θα μπει σ’ αυτήν». Και πήρε τα παιδιά στην αγκαλιά του και τα ευλογούσε βάζοντας τα χέρια του πάνω στο κεφάλι τους.

Μκ 10, 13-16

 

Τα παιδιά του κόσμου σήμερα

Τα παιδιά έχουν ανάγκη από προστασία. Έχουν και δικαιώματα, που όλοι πρέπει να τα γνωρίζουν και να φροντίζουν να εφαρμόζονται. Όμως, πολλά παιδιά αντί για αγάπη και φροντίδα γνωρίζουν την αδιαφορία, την εγκατάλειψη ή και την εκμετάλλευση. Επίσης, οι πόλεμοι, η φτώχεια, η προσφυγιά κάνουν τα παιδιά να υποφέρουν.
Στην Αφρική, στην Ασία και σε άλλα μέρη του κόσμου, υπάρχουν χιλιάδες παιδιά που δεν έχουν πάει ποτέ σχολείο. Πολλά παιδιά δεν έχουν σπίτι, φαγητό και νερό, γιατί στην πατρίδα τους γίνεται διαρκώς πόλεμος. Πολλά είναι κι εκείνα που οι μεγάλοι τα αναγκάζουν να δουλεύουν σε σκληρές και ακατάλληλες δουλειές. Είναι κι άλλα που πεθαίνουν, γιατί δεν έχουν φάρμακα ακόμη και για την πιο απλή παιδική ασθένεια.
Ωστόσο τα παιδιά έχουν ανάγκη από προστασία. Έχουν δικαιώματα που όλοι πρέπει να τα γνωρίζουν και να τα εφαρμόζουν.

 

Οι άγγελοι που … πεθαίνουν

Όταν και ένα μόνο παιδάκι πεθαίνει από την πείνα, τις στερήσεις και την έλλειψη περίθαλψης, όταν και ένα μόνο παιδί πεθαίνει ψυχικά στο περιθώριο, σε φριχτές συνθήκες διαβίωσης και δουλειάς, τότε ο «ουρανοξύστης» του πολιτισμού μας σωριάζεται σε κομμάτια και θρύψαλα. Και δυστυχώς δεν είναι για ένα μόνο παιδί ο έτσι ή αλλιώς θάνατος, αλλά για εκατοντάδες εκατομμύρια αγγέλους – όχι βέβαια με ροζ μαγουλάκια αγγέλου.

 Αντώνης Σαμαράκης

 

Τα δικαιώματα του παιδιού (Unicef 1989)

Άρθρο 8
1. Τα Συμβαλλόμενα Κράτη αναλαμβάνουν την υποχρέωση να σέβονται το δικαίωμα του παιδιού για διατήρηση της ταυτότητάς του, συμπεριλαμβανομένων της ιθαγένειάς του, του ονόματός του και των οικογενειακών σχέσεών του, όπως αυτά αναγνωρίζονται από τον νόμο, χωρίς παράνομη ανάμιξη.

Άρθρο 16
1. Κανένα παιδί δεν μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο αυθαίρετης ή παράνομης επέμβασης στην ιδιωτική του ζωή, στην οικογένειά του, στην κατοικία του ή στην αλληλογραφία του, ούτε παράνομων προσβολών της τιμής και της υπόληψής του.
2. Το παιδί δικαιούται να προστατεύεται από τον νόμο έναντι τέτοιων επεμβάσεων ή προσβολών.

Άρθρο 10

1. Σύμφωνα με την υποχρέωση των Συμβαλλόμενων Κρατών δυνάμει της παραγράφου 1 του άρθρου 9, κάθε αίτηση από ένα παιδί ή από τους γονείς του για την είσοδο σε ένα Συμβαλλόμενο Κράτος ή την έξοδο από αυτό με σκοπό την οικογενειακή επανένωση αντιμετωπίζεται από τα Συμβαλλόμενα Κράτη με θετικό πνεύμα, ανθρωπισμό και ταχύτητα. Τα Συμβαλλόμενα Κράτη φροντίζουν επιπλέον ώστε η υποβολή μιας τέτοιας αίτησης να μην επισύρει δυσμενείς συνέπειες για τον αιτούντα ή για τα μέλη της οικογένειάς του.
2. Το παιδί του οποίου οι γονείς διαμένουν σε διαφορετικά Κράτη έχει το δικαίωμα να διατηρεί εκτός εξαιρετικών περιπτώσεων, προσωπικές σχέσεις και τακτική άμεση επαφή με δύο γονείς του.

Άρθρο 18

1. Τα Συμβαλλόμενα Κράτη καταβάλλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για την εξασφάλιση της αναγνώρισης της αρχής, σύμφωνα με την οποία και οι δύο γονείς είναι από κοινού υπεύθυνοι για την ανατροφή του παιδιού και την ανάπτυξή του. Η ευθύνη για την ανατροφή του παιδιού και για την ανάπτυξή του ανήκει κατά κύριο λόγο στους γονείς ή, κατά περίπτωση στους νόμιμους εκπροσώπους του. Το συμφέρον του παιδιού πρέπει να αποτελεί τη βασική τους μέριμνα.

Άρθρο 19

1. Τα Συμβαλλόμενα Κράτη λαμβάνουν όλα τα κατάλληλα νομοθετικά, διοικητικά, κοινωνικά και εκπαιδευτικά μέτρα, προκειμένου να προστατεύσουν το παιδί από κάθε μορφή βίας, προσβολής ή βιαιοπραγιών σωματικών ή πνευματικών, εγκατάλειψης ή παραμέλησης, κακής μεταχείρισης ή εκμετάλλευσης, συμπεριλαμβανόμενης της σεξουαλικής βίας, κατά τον χρόνο που βρίσκεται υπό την επιμέλεια των γονέων του ή του ενός από τους δύο, του ή των νόμιμων εκπροσώπων του ή οποιουδήποτε άλλου προσώπου στο οποίο το έχουν εμπιστευθεί.

Άρθρο 20

1. Κάθε παιδί που στερείται προσωρινά ή οριστικά το οικογενειακό του περιβάλλον ή το οποίο για το δικό του συμφέρον δεν είναι δυνατόν να παραμείνει στο περιβάλλον αυτό δικαιούται ειδική προστασία και βοήθεια εκ μέρους του Κράτους.

Άρθρο 26

1. Τα Συμβαλλόμενα Κράτη αναγνωρίζουν σε κάθε παιδί το δικαίωμα να επωφελείται από την κοινωνική πρόνοια, συμπεριλαμβανομένων των κοινωνικών ασφαλίσεων.

Άρθρο 29

1. Τα Συμβαλλόμενα Κράτη συμφωνούν ότι η εκπαίδευση του παιδιού πρέπει να αποσκοπεί:
α. Στην ανάπτυξη της προσωπικότητας του παιδιού και στην πληρέστερη δυνατή ανάπτυξη των χαρισμάτων του και των σωματικών και πνευματικών ικανοτήτων του.

Άρθρο 34

Τα Συμβαλλόμενα Κράτη αναλαμβάνουν την υποχρέωση να προστατεύσουν το παιδί από κάθε μορφή σεξουαλικής εκμετάλλευσης και σεξουαλικής βίας.

 

Η παιδική εργασία στον κόσμο / Οι αριθμοί της ντροπής

  • Οι περιοχές όπου εντοπίζεται έντονα το πρόβλημα της παιδικής εργασίας είναι; Ασία, Αφρική, Λατινική Αμερική και Καραϊβική, Μέση Ανατολή
  • Μόνο στη Λατινική Αμερική υπάρχουν 48 εκατομμύρια παιδιά που εργάζονται
  • Κάθε χρόνο σε όλο τον κόσμο 22 χιλιάδες παιδιά πεθαίνουν από αιτίες που σχετίζονται με την εργασία
  • Περίπου 8,4 εκατομμύρια παιδιά είναι θύματα δουλείας και πορνείας
  • Επιπλέον, περισσότερα από 100 εκατομμύρια από αυτά τα παιδιά δεν πηγαίνουν στο σχολείο
  • Στη Γερμανία, αν και η νομοθεσία απαγορεύει την παιδική εργασία, 600.000 παιδιά εργάζονται από τα οποία 300.000 είναι τουρκικής υπηκοότητας
  • Στη Μεγάλη Βρετανία, στις εργατικές λαϊκές συνοικίες του Νότιου Λονδίνου περίπου το 40% των παιδιών εργάζονται.

 

Η ελληνική πραγματικότητα

Αντίθετα από ό,τι θα νόμιζαν πολλοί, το φαινόμενο των εργαζόμενων παιδιών και των παιδιών που δεν πάνε στο σχολείο δεν είναι άγνωστο και στην Ελλάδα. Στα παιδιά αυτά δεν δίνεται η δυνατότητα να αναπτύξουν τις ικανότητές τους και να διευρύνουν τις γνώσεις και τις δεξιότητές τους αλλά και την κοινωνική τους θέση μέσα στο σχολείο. Βασικά δικαιώματα του παιδιού όπως το δικαίωμα στη μόρφωση και το παιχνίδι είναι άγνωστα γι’ αυτά τα παιδιά. Κάποια δουλεύουν σε θορυβώδη και επικίνδυνα εργοστάσια, άλλα στα χωράφια από την αυγή ως το σούρουπο κ.ά.
Κάποια τραυματίζονται σοβαρά ή πεθαίνουν πριν από την εφηβεία. Κι ας μην ξεχνάμε τα ψυχολογικά τραύματα και την καθυστέρηση στη σωματική και πνευματική ανάπτυξη ενός παιδιού που δουλεύει.
Στη συντριπτική τους πλειοψηφία, τα δικαιώματα (ωράριο, συνθήκες εργασίας, ασφάλιση) των ανήλικων εργαζομένων καταπατώνται.

 

Από την ελληνική ποίηση

 

Γιάννης Ρίτσος, Αναφιλητό (απόσπασμα)

Τα παιδιά θέλουν παπούτσια
τα παιδιά θέλουν ψωμί
θέλουνε και φάρμακα
δούλεψε και συ.

 

Γέλα κλαίγε κι όλο λέγε
το παιδί: ζωή.
Τίποτ’ άλλο, Ζωή.
Ζύμωνε στη σκάφη
πρώτο σου ζυμάρι, πρώτο σου ψωμί
ένα καλυβάκι μια μικρούλα αυλή
για το παιδί.

 

Ζύμωνε το χώμα
με το δάκρυ δάκρυ
φτιάξε ένα χωμάτινο πουλί
να πετάει τη νύχτα
και να κελαηδεί
για το παιδί.

 

Τούτη είναι η ζωή μας
τούτο το μεγάλο, τίποτ’ άλλο
γέλα κλάψε, πες ό,τι θες
Το παιδί ζωή: ζωή
τίποτ’ άλλο!

Παραδόσεις και έθιμα της γιορτής της Υπαπαντής

Η Υπαπαντή γιορτάζεται στις 2 Φεβρουαρίου.

Σε πολλά μέρη της Ελλάδας από τα πολύ παλιά χρόνια, αλλά και τώρα, ο λαός κάνει προβλέψεις σε σχέση με τον καιρό. Οι γεροντότεροι έλεγαν πως ό,τι καιρό κάνει την ημέρα της Υπαπαντής, ο ίδιος καιρός θα διαρκέσει για σαράντα μέρες. Σε πολλές περιοχές της Κρήτης οι άνθρωποι πίστευαν πώς να ο καιρός είναι καλός την ημέρα της Υπαπαντής, ο χειμώνας θα κρατήσει πολύ ακόμη. Στη Μακεδονία, την παραμονή των Χριστουγέννων οι νοικοκυραίοι έβαζαν στο τζάκι τους μια άσπρη πέτρα για να περάσει κατά πως έλεγαν η οικογένεια «άσπρη χρονιά». Τούτη την πέτρα, την άφηναν εκεί μέχρι της Υπαπαντής. Μετά την πήγαιναν στα χωράφια τους για να ξορκίσουν το χαλάζι.
Η μέρα της Υπαπαντής, λοιπόν, ήταν σημαντική και σημαδιακή για τον καιρό που θα ακολουθούσε άρα και για τη σοδειά των αγροτών. Γι’ αυτό και ο λαός έλεγε:

 

Καλοκαίρια της Παπαντής,

μαρτιάτικος χειμώνας.

Παπαντούλα χιονισμένη

και τ’ αμπάρια γιομισμένα.

Παπαντή καλοβρεμένη,

η κοφίνα γεμισμένη.

Μουσική και videos