Κεντρικές ιδέες Θεματικών Ενοτήτων

Εισαγωγή

Η ΘΕ αναφέρεται στη Βίβλο ως μνημείο των μνημείων και στο συναρπαστικό της ταξίδι μέσα στην ιστορία της Εκκλησίας και του κόσμου. Η Αγία Γραφή αποτελεί μια συλλογή διαφορετικών κειμένων που μνημειώνουν την παρουσία του Θεού μέσα στην ιστορία και τη ζωή των ανθρώπων και δίνει μορφή και περιεχόμενο προσωπικό στην ελπίδα της σωτηρίας. Πέρα από την κεντρική θέση που κατέχει στην πίστη, στη λατρεία και στη ζωή της Εκκλησίας, αποτελεί και θεμελιώδες συστατικό του Ευρωπαϊκού πολιτισμού.

 

Γενικοί Στόχοι Ενότητας

Οι μαθητές:
α) διασαφηνίζουν την «ηλικία» και τη χρονική έκταση που καλύπτει η σύνταξη των βιβλίων της Αγίας Γραφής
β) αναγνωρίζουν την οργανική σχέση μεταξύ Παλαιάς και Καινής Διαθήκης
γ) παρουσιάζουν με παραδείγματα την κεντρική θέση της Αγίας Γραφής στην Εκκλησία και στον ευρωπαϊκό πολιτισμό
δ) επιχειρηματολογούν για τη σημασία της χρήσης της Αγίας Γραφής στο μάθημα των Θρησκευτικών.

  Χρόνος: 2 δίωρα  

«Χίλια χρόνια και μια μέρα»

Ποιοι, πότε και γιατί έγραψαν βιβλία της Αγίας Γραφής;

Για ένα μεγάλο διάστημα το περιεχόμενο των βιβλίων αυτών παραδιδόταν από γενιά σε γενιά προφορικά. Όταν όμως οι αυτόπτες μάρτυρες αυτών των γεγονότων έφευγαν από τη ζωή, κάποιοι κατέγραφαν τις διηγήσεις τους για να μην ξεχαστούν, αλλά να φτάσουν και στις επόμενες γενιές. Τα πρώτα βιβλία της Αγία Γραφής γράφτηκαν γύρω στα 1.000 π.Χ., ενώ τα τελευταία τον 1ο αιώνα μ.Χ. από τους Αποστόλους και τους μαθητές τους.

 

Η Αγία Γραφή ως Παλαιά και Καινή Διαθήκη: Ο λόγος του Θεού στην ιστορία

Ανοίγοντας την Αγία Γραφή, βλέπουμε ότι πρόκειται για δύο αχώριστες συλλογές βιβλίων, μια αρχαιότερη και μια νεότερη. Είναι η Παλαιά Διαθήκη και η Καινή Διαθήκη.

Τι σημαίνει η λέξη Διαθήκη;

Στα ελληνικά η λέξη σημαίνει συμφωνία. Είναι η συμφωνία που έκλεισε ο Θεός με τους ανθρώπους. Πρώτα με τον λαό του Ισραήλ (Παλαιά Διαθήκη) και στη συνέχεια η νέα συμφωνία του Χριστού με όλους τους ανθρώπους (Καινή Διαθήκη).
Η Παλαιά Διαθήκη αρχίζει με τη Γένεση, που διηγείται τη δημιουργία του κόσμου. Έπειτα έρχεται η Έξοδος, που διηγείται τα γεγονότα από τότε που οι Ισραηλίτες έφυγαν από την Αίγυπτο ώσπου να φτάσουν στη χώρα που θα γινόταν πατρίδα τους. Σε άλλα βιβλία καταγράφεται ο Νόμος. Ακόμη υπάρχει το βιβλίο των Ψαλμών, τα βιβλία των Προφητών και άλλα.
Η Καινή Διαθήκη περιέχει τα Ευαγγέλια, τις Πράξεις των Αποστόλων, τις Επιστολές του αποστόλου Παύλου προς τις πρώτες εκκλησίες, Επιστολές άλλων Αποστόλων και την Αποκάλυψη του Ιωάννη.
Τα τέσσερα Ευαγγέλια είναι τα βιβλία που περιέχουν τη ζωή και τη διδασκαλία του Χριστού. Έχουν μεγάλη σημασία για τη ζωή της Εκκλησίας, αλλά και του κάθε πιστού. Γι’ αυτό και στον ναό η θέση τους είναι πάνω στην Αγία Τράπεζα. Αυτοί που έγραψαν τα Ευαγγέλια, οι ευαγγελιστές, είναι τέσσερις: ο Ματθαίος, ο Μάρκος, ο Λουκάς και ο Ιωάννης.

  • Το Ευαγγέλιο του Μάρκου: είναι το πρώτο ευαγγέλιο που γράφτηκε και σ’ αυτό στηρίχτηκαν ο Ματθαίος και ο Λουκάς. Ο Μάρκος παρακολουθούσε τον απόστολο Πέτρο, τον μαθητή του Χριστού. Βρισκόταν συνεχώς κοντά του κι έτσι κατέγραφε τα γεγονότα από το στόμα ενός μαθητή που έζησε μαζί με τον Χριστό.

  • Το Ευαγγέλιο του Ματθαίου: γράφει για τον Χριστό από τη Γέννηση ως τη στιγμή που ξεκίνησε τη διδασκαλία του. Στη συνέχεια, μας περιγράφει τα θαύματα και τη δράση του όσο βρισκόταν στη γη, κοντά στους ανθρώπους. Τέλος παρουσιάζει τα γεγονότα της Σταύρωσης και της Ανάστασης.

  • Το Ευαγγέλιο του Λουκά: Ο Λουκάς ήταν γιατρός. Έγραψε τα γεγονότα από το έργο του Χριστού όπως τα άκουγε από τον Παύλο. Έδωσε επίσης μεγάλη σημασία σε όσα έγιναν πριν αλλά και μετά τη Γέννηση του Χριστού.

  • Το Ευαγγέλιο του Ιωάννη: Ο Ιωάννης ήταν ο αγαπημένος μαθητής του Χριστού και έγραψε όσα είδε να συμβαίνουν και να λέει ο ίδιος ο Χριστός.

Σε κάθε ορθόδοξο ναό, οι τέσσερις ευαγγελιστές είναι ζωγραφισμένοι στα τέσσερα σημεία που ενώνουν τον τρούλο του ναού με τις κολόνες. Οι αγιογράφοι θέλουν να πουν με τον τρόπο αυτό πως οι ευαγγελιστές είναι στηρίγματα της χριστιανικής πίστης.
Στις παλιές εικόνες οι ζωγράφοι συχνά παριστάνουν τους τέσσερις Ευαγγελιστές με σύμβολα, δηλαδή με ζώα ή άλλα πρόσωπα. Να πως περιγράφει τα τέσσερα σύμβολα ο Άγγελος Σικελιανός:

Έχει ο Ματθαίος τον Άγγελο κι ο Μάρκος το λιοντάρι,

έχει ο Λουκάς στα πόδια του το αγνό καματερό.

Κι ο Ιωάννης δίπλα του, σκουτάρι και κοντάρι,

τον αετό, που μ’ έτοιμο τονε κοιτάει φτερό.

(καματερό = το βόδι, σκουτάρι = ασπίδα)

Πολλά βιβλία γίνονται ένα: Ο Κανόνας της Αγίας Γραφής

Η χριστιανική Εκκλησία από πολύ νωρίς συνειδητοποίησε τη σημασία αυτών των κειμένων για τους πιστούς. Γι’ αυτό και φρόντισε να τα διαφυλάξει.
Έτσι, ύστερα από μακροχρόνιες συζητήσεις δημιούργησε έναν «κλειστό» κατάλογο των βιβλίων που αποτελούν την Αγία Γραφή της. Λέγεται «κλειστός» επειδή κανείς δεν μπορεί να αφαιρέσει ή να προσθέσει κάτι σ’ αυτόν. Η συλλογή αυτή αποτελεί τον Κανόνα της Αγίας Γραφής.

 

Η γλώσσα της Βίβλου

Οι συγγραφείς της Παλαιάς Διαθήκης έγραψαν τα κείμενά τους στη μητρική τους γλώσσα που ήταν τα εβραϊκά. Υπάρχουν όμως και κάποια κείμενα της Παλαιάς Διαθήκης γραμμένα στη ελληνικά. Όλα τα βιβλία της Καινής Διαθήκης γράφτηκαν στην ελληνική γλώσσα.

 

Οι μεταφράσεις της Βίβλου

Ανάμεσα στα τόσα βιβλία που γράφτηκαν, η Αγία Γραφή παραμένει μέχρι σήμερα το βιβλίο με τη μεγαλύτερη κυκλοφορία. Έχει μεταφραστεί σε περισσότερες από 2.000 γλώσσες και διαλέκτους.